1978’deki TİP, 2023’teki TİP… NATO oylanırken neredeydiler?

NATO’nun doğuya doğru genişlemesi doğrultusunda Finlandiya’nın NATO’ya kabul edilmesi için önceki gün TBMM’de oylama yapıldı. İktidardan da muhalefetten de karara itiraz gelmedi. Tek “hayır” oyunun çıkmadığı oylama, AKP-MHP-CHP ve İYİ Parti’nin 275 evet oyuyla Meclis’ten geçti.

Onay kararı, Filandiya’nın terör örgütü mensuplarını teslim etme ve ülkedeki faaliyetlerini durdurma taahhüdüne uymamasına rağmen verildi.

NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, Finlandiya’nın NATO’ya katılım protokolünün onaylanmasına ilişkin kanun teklifinin TBMM Genel Kurulunda kabul edilmesini memnuniyetle karşıladığını bildirdi. Stoltenberg, “Bu bütün NATO ailesini daha güçlü ve daha güvenli yapacaktır.” ifadesini kullandı.

Öte yandan TBMM’deki oylamaya kendisini Türkiye İşçi Partisi’nin (TİP) devamı ve mirasçısı olarak sunan Erkan Baş’ın liderliğindeki bugünkü TİP üyeleri hiç katılmadı. HDP’nin başını çektiği Emek ve Özgürlük İttifakı içinde yer alan TİP üyeleri o günlerde seçim kampanyası için moda fotoğrafçılarına verdikleri pozlarla konuşuluyordu.

Halbuki gerçek TİP, 1978 yılında yayınladığı bir bildiriyle ”Ulusal bağımsızlık için NATO’ya Hayır” demiş ve NATO’ya karşı Türkiye çapında büyük bir kampanya başlatmıştı.

Türkiye’nin toplumsal ve siyasal mücadele tarihinde çok önemli bir yeri olan Türkiye İşçi Partisi 13 Şubat 1961 günü kuruldu.

TİP’i işçi kökenli 12 sendikacı kurdu. TİP’in kuruluş bildirgesinde imzası bulunan Avni Erakalın, Şaban Yıldız, Kemal Türkler, İbrahim Güzelce, İbrahim Denizcier, Ahmet Muşlu, Rıza Kuas, Hüseyin Uslubaş, Safffet Göksüzoğlu, Salih Özkarabay, Adnan Arkın ve Kemal Nebioğlu Türk-İş’e bağlı İstanbul İşçi Sendikaları Birliği’nin üyeleriydiler. Kurucular, partinin genel başkanlığına aynı zamanda İstanbul İşçi Sendikaları Birliği Başkanı da olan Avni Erakalın’ı seçtiler.

Canan Koç ve Yıldırım Koç, “DİSK Tarihi/ DİSK’in Gerçek Öyküsü (1967- 1980)” adlı kitapta düzeltirler. Kitapta, “TİP, 11 sendikacı ve Kemal Türkler’in şoförü Adnan Arkın tarafından kuruldu” denilir.

TİP’e damgasını vuran kişilerin başında Mehmet Ali Aybar, Behice Boran, Sadun Aren ve Nihat Sargın geliyordu.

Mehmet Ali Aybar 9 Şubat 1962 günü partinin başına geçti. TİP bu tarihten sonra, sendikacılar partisi olmaktan çıkarak, sosyalist bir partiye dönüştü.

TİP, 1963 yılından başlayarak ülke çapındaki örgütlenmesine hız verdi, kitleselleşti. 1963’te yapılan yerel seçimlere TİP 9 ilde katıldı ve beklentilerin üzerinde bir oy aldı.

1963, 1965, 1966 ve 1969 seçimlerinde, neredeyse her mahalleden, her köyden TİP’e oy çıktı. 10 Ekim 1965 genel seçimleri TİP için bir dönüm noktası oldu. Bütün oyların yüzde 2,7 sini (276 bin oy) alarak 15 milletvekili çıkardı.

Mehmet Ali Aybar

Aybar’ın önderliğindeki TİP, Türkiye sosyalist hareketin gelişmesine önemli katkılarda bulundu. Düzenin dışında seçenek arayan binlerce yurttaş TİP’e üye oldu.

TİP Genel Başkanı Mehmet Ali Aybar, Sovyetler Birliği’nin Çekoslovakya’yı işgali üzerine 23 Ağustos 1968 günü yaptığı açıklamada şöyle der:

“Ne Amerika, ne Sovyet Rusya, ne de herhangi bir başka devletin dümen suyu. Türkiye için tek çıkar yol kayıtsız şartsız bağımsızlık yoludur. Milli şeref ve haysiyet yoludur.” (TİP Haberleri, 1 Eylül 1968)

12 Mart 1971 muhtırasının ardından 21 Temmuz 1971’de programındaki Kürt sorunu gerekçe gösterilerek parti kapatıldı, partinin önde gelen isimleri tutuklandı. 1974 affıyla tutuklu isimlerden bazıları serbest bırakıldı. Behice Boran, 1975’te partiyi tekrar örgütledi ancak TİP eski gücünü sağlayamadı. TİP 12 Eylül 1980 darbesiyle tekrar kapatıldı.

Behice Boran (sağda)

Türk siyasi tarihine Meclis’e giren ilk sosyalist parti olarak geçen Türkiye İşçi Partisi(TİP) daha sonra farklı fraksiyonlar tarafından aynı isimle tekrar kuruldu. 3 Şubat 2010’da dönemin İşçi Partisi bu partiyi yedeğine aldı.

2017 yılında partinin isim hakkını bıraktıkları zaman bu sefer TKP’den kavgalı bir biçimde kopan ve HDP’ye yakınlığıyla bilinen HTKP partinin ismine kondu.

Erkan Baş, Tuncay Çelen, Metin Çulhaoğlu’nun da aralarında olduğu eski TKP’liler partinin kuruluşunu duyurdu. Onlara,  Barış Atay gibi “arka sıradakiler” figüranları da dahil oldu.

HDP’nin “sol oyları” vakumlama planı çerçevesinde TİP’li Erkan Baş ve Barış Atay milletvekili yapıldı.

Daha sonra HDP’den ayrılarak Meclis’te TİP çatısı altında devam eden Erkan Baş ve Barış Atay, HDP ile olan gönül bağlarını da hiç koparmadılar. İşte o sosyalist TİP’in geldiği nokta bu oldu…