Afet bölgesinde istihdam kaybı

TEPAV (Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı) İstihdam İzleme Bülteni’nin Şubat 2023 sayısı yayımlandı. Buna göre, kayıtlı istihdam verileri, Şubat 2023’te deprem öncesine kıyasla 580 bin üzerinde istihdam kaybına işaret etti. Kahramanmaraş, Malatya, Hatay ve Adıyaman’da çalışan sayısındaki düşüşler yüksek seviyelerini korudu. Ocak ayında deprem bölgesine ait istihdam bildirimlerinde yaşanan keskin düşüşler toplam kayıtlı istihdamda aylık olarak yüzde 3,4 gerilemeye neden olurken şubat ayında ise yüzde 1 artış kaydedildi. Söz konusu iki aylık değişim toplam istihdamda 2022 yıl sonuna göre 580 bin 394 gerilemeyi gösterdi.

Diğer yandan, Şubat 2023 itibarıyla yıllık veriler Kahramanmaraş, Malatya ve Hatay’da yüzde 30 ve üzeri, Adıyaman’da da yüzde 20 dolayında istihdam kayıplarının bulunduğunu; Osmaniye, Gaziantep ve Elazığ’da daha sınırlı da olsa istihdamda daralmaların yaşandığını ortaya koydu.

Şubat ayında toplam sigortalı çalışan sayısı yıllık olarak 4,2 puanlık artışla 23 milyon 161 bine ulaştı. Toplam sigortalı çalışanların yüzde 72,5'ini ücretli çalışan grubu oluşturdu. Bu gruptaki yıllık değişim 5 puanlık artış yönlü iken aylık olarak da yüzde 1,5 oranında yükseldi. Kamu sektöründe sigortalı çalışan sayısı yıllık olarak yüzde 2,5 arttı; aylık olarak seviyesini korudu.

Esnaf-çiftçi grubundaki yıllık değişim yüzde 2 artış yönünde olmakla beraber alt sınıflarda değişimler farklılık gösterdi. Buna göre, bu dönemde esnaf sayısında 45 bin 177, yüzde 1,8 artış görülürken çiftçi sayısı yüzde 1,9 yani 9 bin 414 azaldı. Bu gruptaki aylık değişimler ise, esnaf sayısında yüzde 1,4, çiftçi sayısında ise yüzde 1,7 oranında düşüş görüldü. Çiftçi sayısında uzun yıllardır süregelen düşüş eğilimi ilk kez aralık ve ocak aylarında sınırlı olarak artsa da şubat ayı ile beraber tekrar gerileme kaydetti.

Şubat ayında imalat ve toptan-perakende ticaret sektöründe gözlenen yıllık istihdam artışlarının deprem öncesi seviyelerin altında olduğu görüldü. Hizmet sektörlerinden finans ve sigorta faaliyetlerinde geçen ay gözlenen keskin istihdam kaybı büyük ölçüde telafi edildi.

Yıllık istihdam değişimlerine bakıldığında, imalat ve toptan-perakende ticaret sektörlerinde artışların deprem öncesine kıyasla önemli oranda gerilediği; imalatta yüzde 2,5’e, toptan ve perakende ticaret sektöründe ise yüzde 3,7’e düştüğü gözlemlendi. Bunun yanı sıra, inşaat sektöründe geçtiğimiz aylarda yaşanan hızlı artış eğilimi yüzde 12,8 ile korundu.

Depremde en fazla etkilenen sektörlerden biri olarak yıllık istihdamı ocak ayında yüzde 5,1 oranında daralan finans ve sigorta faaliyetlerinde, şubatta yüzde 6,5 oranında artış kaydedildi. Diğer hizmet sektörlerinden eğitimde yüzde 2,7, ulaştırma ve depolamada yüzde 4,5 düzeyinde istihdam artışları yaşanırken her ikisi de deprem öncesi düzeylerinin altında kaldı.

Deprem nedeniyle OHAL bölgesi ilan edilen illerde işten çıkarma yasağı getirilmiş ve kısa çalışma ödeneği ile nakdi ücret desteğinden yararlanabilme imkânları tanınmıştı. Bu çerçevede İŞKUR verilerine göre, Şubat 2023 itibarıyla işsizlik ödeneğine başvuranların sayısı aylık olarak 134 bin 686 kişi artarak 319 bin 703, faydalananların sayısı ise 53 bin 265 artarak 141 bin 514 oldu.

Diğer taraftan, kısa çalışma ödeneğinden faydalanan sayısı bir önceki ay bin 261 iken, deprem sonrasında 81 bin 707’ye ulaştı. Ödeme miktarı ise 1,3 milyon liradan 231 milyon 289 bin TL’ye yükseldi.