Çekirdek aile küçüldü

TÜİK verilerine göre, geçen yıl canlı doğan bebek sayısı 1 milyon 79 bin 842 oldu. Toplam doğurganlık hızı 1,70 çocuğa düştü, bin nüfus başına düşen canlı doğum sayısını ifade eden kaba doğum hızı 2001 yılında binde 20,3 iken 2021 yılında binde 12,8 oldu. 2001 yılında 26,7 olan annenin ortalama yaşı 2021 yılında 29,1 olarak görüldü. 2008 yılında 4 kişi olan ortalama hanehalkı büyüklüğü 2021 yılında 3,23 kişiye düştü.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2022 yılına ilişkin doğum istatistiklerini açıkladı. Buna göre, 2022'de canlı doğan bebek sayısı 1 milyon 35 bin 795 olarak kayıtlara geçti. Geçen yıl canlı doğan bebeklerin yüzde 51,4'ü erkek, yüzde 48,6'sı kız olarak dünyaya geldi.

Toplam doğurganlık hızı, 2001'de 2,38 çocukken, 2022'de 1,62 çocuk olarak gerçekleşti. Bu durum, doğurganlığın, nüfusun yenilenme düzeyi olan 2,10'un altında kaldığını gösterdi.

Toplam doğurganlık hızı, bir kadının doğurgan olduğu dönem olan 15-49 yaş grubunda doğurabileceği ortalama çocuk sayısını ifade ediyor.

Doğurganlık yenilenme düzeyinin 2,1’in altında olması durumunda nüfusun azalacağı ve 2.1 olması durumunda nüfusun durağan kalacağı kabul edilir. Doğurganlığın, yenilenme düzeyinin altına düşmesinin nüfusun yaşlanmasına yol açtığı ve bu yapısal değişikliğin uzunca bir zaman sürdüğü bilimsel olarak saptanmış durumda.

Yaşam Memnuniyeti Araştırması 2022 sonuçlarına göre, kendilerini en çok ailelerinin mutlu ettiğini belirtenlerin oranı yüzde 67,6 oldu. Bireylerin mutluluk kaynağı olan kişiler sıralamasında bunu yüzde 16,3 ile çocuklar, yüzde 4,8 ile kendisi, yüzde 3,9 ile eş, yüzde 3,8 ile anne/baba ve yüzde 1,9 ile torunlar takip etti.

ADNKS sonuçlarına göre, geçen yıl Türkiye'de 22 milyon 578 bin 300 çocuk içinde hem annesi hem babası vefat etmiş çocuk sayısının 4 bin 219 olduğu görüldü.

TÜİK'in istatistiklerle aile, 2021 verilerine göre çekirdek aile küçüldü. Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) sonuçlarına göre, Türkiye'de 2008 yılında 4 kişi olan ortalama hanehalkı büyüklüğünün, azalma eğilimi göstererek 2021 yılında 3,23 kişiye düştü.

Türkiye'de 2021 yılında ortalama hanehalkı büyüklüğünün en yüksek olduğu il, 5,46 kişi ile Şırnak oldu. Şırnak ilini 5,12 kişi ile Şanlıurfa ve 4,94 kişi ile Hakkari izledi. Ortalama hanehalkı büyüklüğünün en düşük olduğu il ise 2,57 kişi ile Çanakkale oldu. Bu ili, 2,60 kişi ile Tunceli ve 2,63 kişi ile Giresun izledi.

ADNKS sonuçlarına göre, 2014 yılında yüzde 13,9 olan yalnız yaşayan fertlerden oluşan tek kişilik hanehalklarının oranının 2021 yılında yüzde 18,9'a yükseldiği görüldü.

15-19 yaş grubundaki her bin kadın başına 12 doğum düştü.

Yaş grubuna göre doğurganlık hızı incelendiğinde, 2001 yılında en yüksek yaşa özel doğurganlık hızı binde 144 ile 20-24 yaş grubunda iken 2021 yılında binde 113 ile 25-29 yaş grubunda görüldü. Bu durum, doğurganlığın kadının daha ileri yaşlarında gerçekleştiğini gösterdi.

Yaşa özel doğurganlık hızı, belli bir yaş grubunda bin kadın başına düşen ortalama canlı doğan çocuk sayısını ifade ediyor.

Doğumlarını 2001 yılında gerçekleştiren annelerin ortalama yaşı 26,7 iken 2021 yılında 29,1 oldu. İlk doğumunu 2021 yılında gerçekleştiren annelerin ortalama yaşı ise 26,7 oldu.

Boşanma istatistiklerine göre, kesinleşen boşanma davalarıyla geçen yıl 180 bin 954 çift boşandı, 180 bin 592 çocuk velayete verildi. Boşanma davaları sonucu çocukların velayetinin çoğunlukla anneye verildiği görüldü. Velayetlerin yüzde 75,7'sini anne, yüzde 24,3'ünü baba aldı.

Türkiye, 2020 yılında binde 1,76 Toplam doğurganlık hızı ile Avrupa Birliği (AB) ülkeleri arasında üçüncü sırada yer aldı.

AB üyesi 27 ülkede, 2020 yılında en yüksek toplam doğurganlık hızına sahip olan ülke 1,83 çocuk ile Fransa, en düşük toplam doğurganlık hızına sahip olan ülke ise 1,13 çocuk ile Malta.

Hanehalkı bilişim teknolojileri kullanım araştırması sonuçlarına göre, evden internete erişim imkanına sahip olan hanelerin oranı 2004'te yüzde 7 iken 2022'de yüzde 94,1 oldu. Diğer yandan, hanelerde dizüstü, tablet, netbook gibi taşınabilir bilgisayar bulunma oranı yüzde 0,9'dan yüzde 46'6'ya, cep telefonu/akıllı telefon bulunma oranı yüzde 53,7'den yüzde 99,2'ye yükseldi.

15-19 yaş grubunda bin kadın başına düşen ortalama canlı doğan çocuk sayısını ifade eden Adölesan doğurganlık hızı, 2001 yılında binde 49 iken 2022 yılında binde 12'ye düştü. Diğer bir ifadeyle, 2022 yılında 15-19 yaş grubundaki her bin kadın başına 12 doğum düştü.

AB üyesi 27 ülkenin adölesan doğurganlık hızları incelendiğinde, 2021 yılında en yüksek adölesan doğurganlık hızının olduğu ülke binde 37 ile Bulgaristan, en düşük adölesan doğurganlık hızının olduğu ülke ise binde 1 ile Danimarka oldu. Adölesan doğurganlık hızı 2021 yılında binde 13 olan Türkiye, AB üyesi 7 ülke ile beraber AB ortalamasının üzerinde yer aldı.

Tek çekirdek aile olarak ifade edilen, yalnızca eşlerden veya eşler ve çocuklarından veya tek ebeveyn ve en az bir çocuktan oluşan hanehalklarının oranı, 2014 yılında yüzde 67,4 iken 2022 yılında yüzde 64,5'e geriledi. Diğer yandan, geniş aile olarak tanımlanan ve en az bir çekirdek aile ve diğer kişilerden oluşan hanehalklarının oranı 2014 yılında yüzde 16,7 iken 2022 yılında yüzde 12,8'e düştü.

Öte yandan, aralarında eş, anne-çocuk veya baba-çocuk ilişkisi olmayan fertleri içeren; diğer bir ifadeyle çekirdek aile bulunmayan birden fazla kişiden oluşan hanehalklarının oranı 2014 yılında yüzde 2,1 iken 2022 yılında yüzde 3,3'e yükseldi.

Evlenme istatistikleri sonuçlarına göre, 2010 yılında gerçekleşen resmi evlenmelerin yüzde 5,9'unun akraba evliliği olduğu ve bu oranın sonraki yıllarda sürekli düşüş göstererek 2017 yılında yüzde 4,4, 2022 yılında ise yüzde 3,9 olduğu saptandı.