Uzaya harcadığınız para misliyle geri döner

Türkiye’nin milli gururu Türkiye Uzay Ajansı (TUA), Ay yolculuğuna çıkmak için çalışmalarına devam ederken Birgün gazetesi 14 Ağustos’ta yayımladığı ‘Uzay bütçesine tasarruf makası’ başlıklı haberde TUA’nın 2024 yılı bütçesinden tasarruf tedbirleri kapsamında yüzde 15 kesinti yapıldığını iddia etti.

Aydınlık, iddiayı TUA’ya sordu. TUA basın birimi, haberin çarpıtılarak verildiğini, TUA’ya bütçenin proje bazlı ayrıldığını vurguladı. TUA, bu yıl Ay yolculuğuna çıkmak için çalışmalar yaptığı için o projeye göre bütçenin belirlendiği bildirildi. Uzay Bilimleri ve Teknolojleri Yüksek Mühendisi Prof. Dr. Uğur Güven’le TUA’nın bütçesini ve dünyadaki örnekleri konuştuk. Güven şunları söyledi:

“Dünyadaki örneklere baktığımızda uzay ajansı ve uzay programlarının ciddi bir para gerektirdiğini görüyoruz ve Türkiye Uzay Ajansı’na ise bu sene 1.7 milyar lira ayrıldı. Dünyadaki miktarlara göre oldukça küçük ve bunların yüzde biri bile olmayan bir bütçeyle bir şeyler yapılmaya çalışıldığını görüyoruz.

"Uzay çalışması yapmak için sadece bir konuya odaklanarak çalışma yapamazsınız. Ay konusuna odaklanacaksınız. Diğer gezegenlere odaklanacaksınız. Uzay teknolojilerini geliştirip dünya teknolojilerinde de kullanılacak şekilde çalışmalar yapmanız lazım; uzaktan algılama gibi dünyada ve ülkemizde var olan doğal kaynakların tespiti gibi, depremlerde uyduların kullanıldığı hasarların tespiti gibi konularda da çalışmalar yapılmalı.”

“Birden fazla platformda çalışma yapabilmek için düzenli yıllık bütçe gerekiyor. Proje amaçlı bütçe şu demektir; Ay'a araç göndermek için çalışma yapacağız diyelim ki 100 milyon dolar bütçe ayrıldı. Bu mantıklı olabilir ama öncelikle 100 milyon doları ayırmadan evvel Ay'a gitmekle ilgili yapılması gereken temel çalışmalar var. Önce bunların yapılması lazım ki daha sonra o projeyle ilgili bir sonuç alabilelim.

"Evet proje bazlı bütçe verilmesi belli oranlarda doğrudur ama aynı zamanda yıllık bütçenin de çok çok güçlü olması gerekir. Güçlü olmadığı takdirde temel çalışmalar sekteye uğrayacağı için ister istemez istenilen sonucu almak mümkün olmayacaktır.

"Bir de görevim gereği sürekli Asya Pasifik ülkelerindeki farklı uzay ajanslarının çalışmalarını inceliyorum, raporlar yazıyorum. Gördüğüm kadarıyla bu temel çalışmaya para harcayan ülkeler, sadece uzay çalışmalarıyla ilerlemekle kalmayıp aynı zamanda ülkenin milli bilim ve teknoloji ekosistemini de geliştirmiş oluyorlar.”

Güven, TUA için ne kadar bütçe ayrılırsa geri dönüşünün de ülkemiz için o kadar büyük olduğunu söyleyerek şunları vurguladı:

“TUA’nın olması hepimiz için bir gurur vesilesidir. Ekonomik krize rağmen TUA’ya daha çok bütçe ayrılmalı. Çünkü önünde sonunda bu bütçeden harcanan paralar sadece uzay çalışması olarak değil daha çok bilim daha çok teknoloji, daha iyi üretim teknikleri ve daha müreffeh bir toplum olarak bize muhakkak geri dönecektir.”

Teknolojinin ilerlemesiyle birlikte dünya genelinde uzay çalışmaları gün geçtikçe artıyor. Ülkeler, uzay çalışmalarıyla öne çıkmak için 2023 yılında uzay ajanslarına yıllık bazda bütçeler ayırdı. İşte dünyanın dört bir yanından uzay ajansları için ayrılan bütçeler:

ABD: 73.2 milyar dolar
Çin: 14.15 milyar dolar
Japonya: 4.65 milyar dolar
Fransa: 3.47 milyar dolar
Rusya: 3.41 milyar dolar
Avrupa Birliği: 2.81 milyar dolar
Hindistan: 1.45 milyar dolar
Güney Kore: 73 milyon dolar
Türkiye: 50 milyon dolar