'Yeni gün' kutlanıyor

KÜLTÜR SANAT SERVİSİ

Binlerce yıllık tarihi olan Nevruz Bayramı’yla dünyanın birçok yerinde baharın gelişi kutlandı. 21 Mart’ta kutlanan, Bahar Bayramı olarak da bilinen Nevruz'un anlam karşılığı "yeni gün". Bu ad, bugünü yeni yılın ilk günü kabul eden kültürlerden geliyor. Telaffuz ve yazım değişikliklerine rağmen birçok kültür bu bayramı bugün de Nevruz Bayramı olarak anıyor.

21 Mart, günümüzde yılbaşı kabul edilmese de geçmişte Babilliler, Sümerler, Persler, Hintliler gibi birçok toplumun kullandığı takvimlerde doğanın uyanışıyla başladığı kabul edilen yeni yılın ilk günüydü. Doğanın uyanışının başladığı bu günü yılın ilk günü kabul eden takvimler oluşturmak insanoğlunun tarım ve hayvancılığı takip edebilmesini sağladı.

CELÂLİ TAKVİMİNDE NEVRUZ

Orta Asya coğrafyasında yaygın olarak kullanılmış olan Celâli Takvimi’nde, yılın ilk günü Nevruz kabul edilmişti. Matematikçi, astronom, tarihçi, filozof ve şair Ömer Hayyam'ın başkanlığındaki bir kurul tarafından düzenlenen Celâlî Takvimi, Büyük Selçuklu İmparatorluğu'nda tarım ve hayvancılığın düzenlenmesinde kullanıldı.

DOĞANIN UYANIŞI

Kuzey yarımkürede İlkbahar ekinoksuyla birlikte dün bahar mevsimi başladı. Gece ve gündüzün eşitlendiği bu özel gün, doğanın uyanışı olarak kabul ediliyor. Orta Asya’dan Balkanlara geniş bir coğrafya, kültürel çeşitliliklerle zenginleşerek Nevruz kutlamalarında yeni günleri umutla karşılamak fikrinde buluşuyor.

Her kültürün kendine ait ritüelleri olmasıyla birlikte, büyük bir ateş yakıp çevresinde toplanmak ve dilekler tutma geleneği, çoğu kültürde benzerlik gösteriyor. İnsanoğlu, 21 Mart’ta yapılan kutlamalarla yine dünyanın dört bir yanında yaşama şevkinin ateşlerini yakıyor ve geleceğe duyduğu umudun dileklerini tutuyor.

KIRGIZİSTAN'DA AT OYUNLARI

Kırgızistan'ın başkenti Bişkek'teki hipodrom, Nevruz Bayramı kutlamaları kapsamında at oyunlarına ev sahipliği yaptı. Havanın güzel olmasını fırsat bilen binlerce insan, Kırgızların milli değerlerini ve geçmişini simgeleyen ve atlarla oynanan milli oyunlarını izlemek için hipodromlara akın etti. Kutlamalar çerçevesinde Kök Börü oyunu sergilendi.

GELENEKSEL ‘SÜMÖLÖK’ TATLISI

Kırgızistan'da Nevruz Bayramı'nın vazgeçilmez ikramlarından ve tarifi kuşaktan kuşağa aktarılan bolluk ve bereketin simgesi "sümölök" tatlısı pişirildi. Başkent Bişkek'te bir restoranın bahçesinde Nevruz Bayramı için hazırlanacak sümölök tatlısı için halk sanatçıları ve vatandaşların katılımıyla kutlama etkinliği düzenlendi.

Tatlıyı hazırlama sürecinde, geleneksel çalgıların eşliğinde türküler söylendi, halkın birliği ve beraberliği, bereket ve afiyet için dualar edildi. Yerel kıyafetler içindeki kadınlar, milli müzikler eşliğinde yaptıkları danslarla ve söylediği şarkılarla sümölök pişirme etkinliğine renk kattı.

TATLININ ADI: UYUM

Etkinliğin organizatörü Suriya Osmankulova, pişirilen sümölök tatlısına "uyum" adını verdiklerini belirterek "Bayrama 1 ton 200 kilogramlık tatlı hazırlanıyor." dedi. Sümölök tatlısının özellikle Nevruz Bayram sofrası için hazırlandığını söyleyen Osmankulova, Nevruz'un, Kırgız halkı için uyumun, birliğin, bereketin, inancın ve yeni yılın bayramı olduğunun altını çizdi. Osmankulova, Müslüman halkların arasında sevilen sümölök tatlısının yapımında sadece yağ, filizlenmiş buğday, un ve su kullanıldığını anlattı. Yakılan ateşin üzerinde tatlı istenilen kıvama gelinciye kadar 12 saat boyunca karıştırılacağını belirten Osmankulova, "Yarın sabah kazanın kapağı açıldığında çok lezzetli ve sağlığa faydalı bir tatlı ortaya çıkacaktır." diye konuştu.

Osmankulova, sümölök tatlısının hikâyesini şöyle anlattı:

"Bir zamanlar bir kadın varmış. Kadın, çocuklarının karnını doyurmak için çimlenmiş buğday ve taş toplayıp eve getirmiş. Kazana attığı taşlara ve buğdaya su ekleyip sürekli karıştıran anne, çocuklarını avutmak için yemek hazırladığını gösterirmiş. Yemeği beklemekten usanan çocuklar, kazandaki taşların birbirine değmesinden çıkan ses sayesinde uyuyakalırmış. Sabah kalktıklarında bir kazan dolusu yemek bulan anne ve çocukları, böylece açlıktan kurtulmuş."

ÖZBEKİSTAN'DA GELENEK ASIRLARDIR SÜRÜYOR

Orta Asya halklarınca yüzyıllardan bu yana kutlanan, baharın müjdecisi Nevruz Bayramı dolayısıyla Özbekistan’da da mart boyunca çeşitli etkinlikler düzenleniyor. Ülkede Nevruz Bayramı resmi kutlamaları gece ve gündüz sürelerinin eşit olduğu 21 Mart'ta yapılsa da halk arasındaki kutlama etkinlikleri mart boyunca devam ediyor. Özbekistan'da aynı zamanda insanları birbirlerine yakınlaştıran ve bir araya getiren bayram özelliği taşıyan Nevruz günlerinde aynı mahallede yaşayan insanlar bir araya gelerek Nevruz yemekleri "kök samsa", "halim" ve Özbek pilavı ile Nevruz tatlısı sümelek hazırlıyor.

‘AFETLER GERİDE KALSIN’

Kırgızistan'ın Çuy bölgesine bağlı Moskova ilçesindeki Kadınlar Komisyonu Başkanı Damira Sıdıkbayeva, sümölöğün piştiği kazana 71 taş bırakılırken, barış olsun ve afetler olmasın dileğinde bulunduklarını belirtti.

Sıdıkbayeva, şöyle devam etti:

"Annelerin barış, uyum ve birliğin korunmasında büyük emeği vardır. Türkiye'de geçen ay meydana gelen deprem haberlerini gözyaşı içinde izledik. Olan bitenleri yüreğimizde ve ülkemizde olmuş gibi hissettik. Allah'a böyle acılar yaşanmasın diye duada bulunduk. Bizim Cumhurbaşkanı Sadır Caparov ve diğer Müslüman ülkeler Türkiye'nin yardımına gitti. Biz anneler olarak Türkiye halkına sıcak selamımızı gönderiyoruz. Aman dikkatli olun. Bu afetler geride kalsın. Devletinize her şeyi yeniden imar etmesi için temennide bulunuyorum."