Türkiye, ilk beşinci nesil milli muharip uçağının üretimi için bir süredir dost ve müttefik ülkelere ortaklık çağrısı yapıyordu. Türkiye'nin çağrısına yanıt, kardeş Azerbaycan'dan geldi.
16. Uluslararası Savunma Sanayii Fuarı IDEF 2023, üçüncü gününde özel bir imza törenine sahne oldu.
Azerbaycan Savunma Bakanlığı ile Türk Havacılık ve Uzay Sanayii AŞ (TUSAŞ) arasında “Milli Muharip Uçak Geliştirme İş Birliği İmza Töreni” düzenlendi.
Protokol ile KAAN'ın geliştirme faaliyetleri de dahil olmak üzere Azerbaycan ile ortak üretim konularındaki işbirliğinin çalışma usul ve esaslarının belirlenmesi hedefleniyor. Protokol aynı zamanda, KAAN projesi kapsamında, Azerbaycan'da yerleşik kabiliyetlerin belirlenmesini, değerlendirilmesini, uygun değerlendirilen tesis ve firmalarda üretim hazırlıklarının yapılmasını, üretim kabiliyetlerinin geliştirilmesini ve tecrübe paylaşımlarının yapılmasını amaçlıyor.
Çalışma gruplarının karşılıklı ziyaret ve görüşmeleri sonrasında KAAN projesi kapsamında bazı alt sistemlerin Azerbaycan'da üretilmesi planlanıyor.
Türkiye, KAAN'ın üretimi konusunda bir süredir ortaklık çağrısında bulunuyordu. Eski Savunma Sanayii Başkanı Prof. Dr. İsmail Demir, geçen yıl yaptığı konuşmasında şunları söylemişti: “Milli muharip uçak ile ilgili dost ve kardeş ülkelere davetimiz var. Endonezya, Pakistan, Malezya, Azerbaycan bu ülkeler arasında sayılabilir. Eğer talep olursa ki çeşitli seviyede bu konuyu kendilerine açtık; bu ortaklığın her taraf için faydalı olacağını düşünüyoruz.”
TUSAŞ TESLİMİ ERKENE ÇEKTİ
KAAN jetinde bir yandan ortaklık arayışları devam ederken, diğer yandan uçağın geliştirme faaliyetleri sürüyor. T0 denilen başlangıç şartları 2018 yılında yerine getirilen uçağın, 2018-2022 yıllarını kapsayan Faz-1 Aşama-1 bölümünde ön dizayn faaliyetleri icra edildi. 2022-2029 dönemini kapsayan Faz-1 Aşama-2 kapsamında ise detay tasarım ve kalifikasyon faaliyetleri yapılacak. Bu doğrultuda KAAN; 2023 yılında hangardan çıkış yaptı. Bu yılın sonunda ilk uçuşunu yapması beklenen uçaktan, 2026 yılına kadar 3 adet prototipin üretilmesi hedefleniyor.
Hava Kuvvetlerine teslim edilecek Blok-10 konfigürasyonunun ise 2029’a kadar geliştirilmesi hedefleniyor. Faz-2 kapsamında üretilecek 10 adet Blok-1 savaş uçağı, 2030-2033 yılları arasında Türk Hava Kuvvetlerine teslim edilecek. Ancak Türk Hava Kuvvetleri tarafından açıklanan bu tarih, TUSAŞ tarafından 2028 olarak revize edildi. 2034-2040 yılları arasındaki Faz-3 kapsamında ise diğer TF-X bloklarının geliştirilmesi ve seri üretim faaliyetleri yapılacak. Bu tarih de TUSAŞ tarafından 2030 olarak revize edildi.
TÜRK MOTORUYLA UÇACAK
KAAN'ın motoruyla ilgili müjdeyi de önceki gün TUSAŞ Genel Müdürü Prof. Dr. Temel Kotil verdi. IDEF'te konuşan Kotil, “Planımız 2028'de KAAN'ı Türk motoruyla uçurmak. Bunun için çalışmalarımız sürüyor. Tabii ki sertifikasyon için 1-2 yıla tekrar ihtiyacımız olur. Ancak 2030'larda Türk motoru olacak. Şu anda F110 motoru ile uçuyoruz.” bilgisini paylaştı.
Daha önce KAAN savaş uçağı için “Özgün Motor Geliştirme Programı” başlatılmış, geçen aylarda da turbofan motorun ön tasarım fazı için ihaleye çıkılmıştı. “Ön Tasarım Fazı Projesi” ihalesine ise iddialı iki ortaklığın teklif verdiği öğrenilmişti. Bunlardan ilki; TRMotor'un ana yükleniciliğinde TEI ile Ivchenko Progress şirketlerinin işbirliği modeli ile sunduğu teklifti. Diğer tarafta ise Kale Grubu'nun Rolls-Royce şirketi ile kurduğu ortaklık yapısıyla ihalede yer aldığı bildirilmişti. KAAN için motor geliştirmenin temel koşulu, tasarımın tamamlanmasının ardından fikri hakların tamamen Türk mülkiyetine geçmesi olacak.
Prof. Dr. İsmail Demir, KAAN savaş uçağı için milli bir turbofan motor geliştirme sürecinin ortalama 8 ila 10 yıl sürebileceğini açıklamıştı. Halihazırda KAAN savaş uçağında, ABD'li General Electric üretimi F110-GE-129E turbofan motoru kullanılıyor. KAAN savaş uçağının ilk 20 adedinde bu motor bulunacak.
FİLO YENİLENECEK
Azerbaycan Hava Kuvvetlerinin bel kemiğini Sovyet yapımı MİG-29'lar ile SU-25'ler oluşturuyor. Bakü, filosunu yenilemek için daha önce Pakistan ve Çin ortaklığında geliştirilen JF-17 Thunder uçaklarıyla ilgili görüşmeler yürütmüştü. Ancak bu görüşmeler neticeye ulaşmadı. Bu sebeple KAAN işbirliği, Azerbaycan Hava Kuvvetlerinin modernizasyonunda önemli bir yer tutacak.
Türkiye ile Azerbaycan arasında önceki gün imzalanan başka bir anlaşma ile de SU-25'lerin modernizasyonunu TUSAŞ üstlendi. İmzalanan sözleşme ile; Azerbaycan envanterinde bulunan yaklaşık 35 adet SU-25'e Türk Menşeili Güdümlü Mühimmat Silah Sistemlerinin Entegrasyonu ve aviyoniklerin modernizasyonu hedefleniyor.
Türkiye, ilk beşinci nesil milli muharip uçağının üretimi için bir süredir dost ve müttefik ülkelere ortaklık çağrısı yapıyordu. Türkiye'nin çağrısına yanıt, kardeş Azerbaycan'dan geldi.
16. Uluslararası Savunma Sanayii Fuarı IDEF 2023, üçüncü gününde özel bir imza törenine sahne oldu.
Azerbaycan Savunma Bakanlığı ile Türk Havacılık ve Uzay Sanayii AŞ (TUSAŞ) arasında “Milli Muharip Uçak Geliştirme İş Birliği İmza Töreni” düzenlendi.
Protokol ile KAAN'ın geliştirme faaliyetleri de dahil olmak üzere Azerbaycan ile ortak üretim konularındaki işbirliğinin çalışma usul ve esaslarının belirlenmesi hedefleniyor. Protokol aynı zamanda, KAAN projesi kapsamında, Azerbaycan'da yerleşik kabiliyetlerin belirlenmesini, değerlendirilmesini, uygun değerlendirilen tesis ve firmalarda üretim hazırlıklarının yapılmasını, üretim kabiliyetlerinin geliştirilmesini ve tecrübe paylaşımlarının yapılmasını amaçlıyor.
Çalışma gruplarının karşılıklı ziyaret ve görüşmeleri sonrasında KAAN projesi kapsamında bazı alt sistemlerin Azerbaycan'da üretilmesi planlanıyor.
Türkiye, KAAN'ın üretimi konusunda bir süredir ortaklık çağrısında bulunuyordu. Eski Savunma Sanayii Başkanı Prof. Dr. İsmail Demir, geçen yıl yaptığı konuşmasında şunları söylemişti: “Milli muharip uçak ile ilgili dost ve kardeş ülkelere davetimiz var. Endonezya, Pakistan, Malezya, Azerbaycan bu ülkeler arasında sayılabilir. Eğer talep olursa ki çeşitli seviyede bu konuyu kendilerine açtık; bu ortaklığın her taraf için faydalı olacağını düşünüyoruz.”
TUSAŞ TESLİMİ ERKENE ÇEKTİ
KAAN jetinde bir yandan ortaklık arayışları devam ederken, diğer yandan uçağın geliştirme faaliyetleri sürüyor. T0 denilen başlangıç şartları 2018 yılında yerine getirilen uçağın, 2018-2022 yıllarını kapsayan Faz-1 Aşama-1 bölümünde ön dizayn faaliyetleri icra edildi. 2022-2029 dönemini kapsayan Faz-1 Aşama-2 kapsamında ise detay tasarım ve kalifikasyon faaliyetleri yapılacak. Bu doğrultuda KAAN; 2023 yılında hangardan çıkış yaptı. Bu yılın sonunda ilk uçuşunu yapması beklenen uçaktan, 2026 yılına kadar 3 adet prototipin üretilmesi hedefleniyor.
Hava Kuvvetlerine teslim edilecek Blok-10 konfigürasyonunun ise 2029’a kadar geliştirilmesi hedefleniyor. Faz-2 kapsamında üretilecek 10 adet Blok-1 savaş uçağı, 2030-2033 yılları arasında Türk Hava Kuvvetlerine teslim edilecek. Ancak Türk Hava Kuvvetleri tarafından açıklanan bu tarih, TUSAŞ tarafından 2028 olarak revize edildi. 2034-2040 yılları arasındaki Faz-3 kapsamında ise diğer TF-X bloklarının geliştirilmesi ve seri üretim faaliyetleri yapılacak. Bu tarih de TUSAŞ tarafından 2030 olarak revize edildi.
TÜRK MOTORUYLA UÇACAK
KAAN'ın motoruyla ilgili müjdeyi de önceki gün TUSAŞ Genel Müdürü Prof. Dr. Temel Kotil verdi. IDEF'te konuşan Kotil, “Planımız 2028'de KAAN'ı Türk motoruyla uçurmak. Bunun için çalışmalarımız sürüyor. Tabii ki sertifikasyon için 1-2 yıla tekrar ihtiyacımız olur. Ancak 2030'larda Türk motoru olacak. Şu anda F110 motoru ile uçuyoruz.” bilgisini paylaştı.
Daha önce KAAN savaş uçağı için “Özgün Motor Geliştirme Programı” başlatılmış, geçen aylarda da turbofan motorun ön tasarım fazı için ihaleye çıkılmıştı. “Ön Tasarım Fazı Projesi” ihalesine ise iddialı iki ortaklığın teklif verdiği öğrenilmişti. Bunlardan ilki; TRMotor'un ana yükleniciliğinde TEI ile Ivchenko Progress şirketlerinin işbirliği modeli ile sunduğu teklifti. Diğer tarafta ise Kale Grubu'nun Rolls-Royce şirketi ile kurduğu ortaklık yapısıyla ihalede yer aldığı bildirilmişti. KAAN için motor geliştirmenin temel koşulu, tasarımın tamamlanmasının ardından fikri hakların tamamen Türk mülkiyetine geçmesi olacak.
Prof. Dr. İsmail Demir, KAAN savaş uçağı için milli bir turbofan motor geliştirme sürecinin ortalama 8 ila 10 yıl sürebileceğini açıklamıştı. Halihazırda KAAN savaş uçağında, ABD'li General Electric üretimi F110-GE-129E turbofan motoru kullanılıyor. KAAN savaş uçağının ilk 20 adedinde bu motor bulunacak.
FİLO YENİLENECEK
Azerbaycan Hava Kuvvetlerinin bel kemiğini Sovyet yapımı MİG-29'lar ile SU-25'ler oluşturuyor. Bakü, filosunu yenilemek için daha önce Pakistan ve Çin ortaklığında geliştirilen JF-17 Thunder uçaklarıyla ilgili görüşmeler yürütmüştü. Ancak bu görüşmeler neticeye ulaşmadı. Bu sebeple KAAN işbirliği, Azerbaycan Hava Kuvvetlerinin modernizasyonunda önemli bir yer tutacak.
Türkiye ile Azerbaycan arasında önceki gün imzalanan başka bir anlaşma ile de SU-25'lerin modernizasyonunu TUSAŞ üstlendi. İmzalanan sözleşme ile; Azerbaycan envanterinde bulunan yaklaşık 35 adet SU-25'e Türk Menşeili Güdümlü Mühimmat Silah Sistemlerinin Entegrasyonu ve aviyoniklerin modernizasyonu hedefleniyor.
