Paşinyan ezber bozuyor

Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan’ın, 25 Ocak’ta Zürih’te sözde “Ermeni Soykırımı” ile ilgili sarf ettiği sözler tartışma yarattı. Paşinyan, Ermeni basınına yansıyan açıklamalarında “1939'da nasıl Ermeni Soykırımı gündemi yoktu da 1950'de Ermeni Soykırımı gündemi nasıl ortaya çıktı?” diye sordu. Ermenistan Başbakanı ayrıca “Bu meseleleri konuşmalıyız. Bunlar, bu sorunları çözebilmek için anlamamız gereken temel meseleler. Tarihimizi ve kimliğimizi anlamalıyız.” dedi.

Daha önce de Ermenistan parası ve devlet armasında Ağrı Dağı'nın yer almasını eleştiren Paşinyan, “Bunun şu anki Ermenistan ile hiçbir ilgisi yok.” demişti. Armada Ağrı Dağı'nın yer almasının “kendi toprağımız” algısı yaratacağını belirten Paşinyan, “Bu bizi yok edin anlamına geliyor.” ifadelerini kullanmıştı.

Ermenistan Başbakanı’nın bu çıkışları özellikle Ermeni Lobileri tarafından tepkiyle karşılandı. En çok sorulan soru ise neden Paşinyan’ın bu açıklamaları yaptığıydı. Geçmişte Ermenistan’ın hem siyasi hem de askeri anlamda aldığı yenilgiler, onu hakikate yaklaştırdı.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM)’nin 15 Ekim 2015 tarihinde Vatan Partisi Genel Başkanı Dr. Dığu Pirunçek lehine verdiği karar, Ermeni lobilerinde yıkım etkisi yarattı. Sözde Ermeni Soykırımı ile Türkiye üzerinde baskı kurmaya ve özellikle yurt dışında yaşayan Türklerin ifade özgürlüğünü elinden almaya çalışan emperyalist merkezlerin çabası boşa düştü. Perinçek’in hukuki ve tarihi gerçeklere dayanan savunması sonrası AİHM heyetinin verdiği lehte karar, başta yurt dışında yaşayan Türklerin ifade özgürlüğünü korumasının yanı sıra soykırım dayatmasını da bitirdi.

Paşinyan’ı en çok etkileyen olaylardan bir diğeri de İkinci Dağlık Karabağ Savaşı oldu. Azerbaycan’ın galibiyeti ile sonuçlanan savaş sonrasında Paşinyan, Rusya’nın da araya girmesiyle işgali bitiren anlaşmayı imzalamak zorunda kaldı. Paşinyan, anlaşmanın halkı için acı verici olduğunu ancak bu kararı sahadaki gelişmeler sonrası ordunun ısrarı üzerine aldığını itiraf etmişti.

Bu yenilgiler sonrası gelen itiraf gibi açıklamalar, Ovannes Kaçaznuni’yi hatırlattı. 1918’de kurulan Ermenistan’ın ilk başbakanı olan Kaçaznuni, 1914 ile 1923’e kadar olan süreci Türkiye ve Ermenistan için bir savaş olarak nitelendiriyor; bu savaşı da Türkiye ile emperyalist devlet arasında bir savaş olarak görüyordu. Türkiye’nin zaferi sonucunda Kaçaznuni, Taşnak Partisi’nin artık “intihar etmesi gerektiğini” belirtmişti. İlk Başbakan, Ermeni çetelerinin yanlış yaptığından da bahsederek, Osmanlı devletinin aldığı sevk ve iskân kararının doğru bir karar olduğunu belirtmişti.

Diğer yandan Paşinyan, NATO’yu bölgeye çekme çabasından henüz vazgeçmiş değil. Paşinyan, daha önce Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü (KGAÖ)’nden ayrılma niyetinin olduğunu belirtmişti. KGAÖ, Rusya, Belarus, Ermenistan, Kırgızistan, Kazakistan ve Tacikistan’ın bulunduğu bir askeri yapı. Paşinyan, KGAÖ üyelerini Azerbaycan ile birlikte Ermenistan’a karşı bir savaş planlamakla suçlamıştı.

Fakat bölge ülkelerinin girişimleri Güney Kafkasya’da Batı’nın istikrarsızlığına karşı bir formül üretiyor. O da 3+3 adıyla bilinen Güney Kafkasya Bölgesel İşbirliği Platformu. Türkiye, Rusya, Azerbaycan, İran, Gürcistan ve Ermenistan’ın bulunduğu platform, son toplantısını 18 Ekim 2024’te İstanbul’da yapmıştı. Toplantıya Gürcistan katılmamıştı. 3+3, özellikle Batı’nın bölgeye müdahalesine karşı bölge ülkelerinin oluşturduğu bir platform. Son toplantıda da bu platformun kurumsallaştırılması için adımlar atıldı.

Üst üste alınan bu yenilgiler sonrası Paşinyan’ın çıkışları Ermenistan’da tartışma yarattı. Paşinyan’ın iktidardaki Sivil Sözleşme Partisi’nden milletvekili Vahagn Aleksanyan, Paşinyan’ın "soykırımı sorgulamadığını", kimlerin nasıl 1915 olaylarını kendi çıkarları için kullandığının anlaşılmasının gerektiğini vurguladığını söyledi. Ancak eski başbakanlardan Vardan Oskanyan, Başbakan’ın sözlerini "affedilemeyecek ve görmezden gelinemeyecek bir ihanet" olarak tanımladı. Ermenistan'da bir siyasi parti olan Ermeni Devrimci Federasyonu (Taşnaksutyun), da Paşinyan'ın "soykırım kurbanlarının anısına hakaret ettiğini" söyledi.