Türk Polis Teşkilatı 180 yaşında

Türk Polis Teşkilatının temelleri, 10 Nisan 1845'te İstanbul'da, "Polis" adında bir teşkilatın kurulmasıyla atıldı.Yeni kurulan polis teşkilatının görevleri, yine aynı tarihte yayımlanan "Polis Nizamnamesi"nde yer aldı.

Tanzimat ve Islahat hareketleri çerçevesinde, Avrupa'daki örneklere göre bir polis teşkilatı kurulmasına yönelik atılacak adımlara, 1876'da Birinci Meşrutiyet'in ilanından sonra oluşan hükümet programında yer verildi. Program doğrultusunda 1879'da "Zaptiye Nezareti" kuruldu.

Emniyet Genel Müdürlüğünün bugünkü görevlerini yürüten "Zaptiye Nezareti", 1909'da kaldırılarak yerine "Dahiliye Nezareti"ne bağlı ve polis işlerinin yürütülmesiyle görevli "Emniyeti Umumiye Müdürlüğü" ve İstanbul vilayetine bağlı bir polis müdüriyeti oluşturuldu.

Emniyeti Umumiye Müdürlüğünün görevi, 9 Aralık 1913'te çıkarılan "Dahiliye Nezareti Teşkilat Nizamnamesi"nde, "Memleketin emniyet ve inzibatına taalluk eden her türlü umum ve muamelatı takip ve o babtaki muhaberat ile polis teşkilat ve mekteplerini idare etmek." olarak belirlendi.

Emniyeti Umumiye Müdürlüğü, başlangıçta "emniyet", "memurin", "levazım", "muhasebe" ve "tahribat" şubelerinden oluştu. İlerleyen tarihlerde bunlara "heyet-i istihbariye", "seyrüsefer", "ecanip" ve "takibat-ı adliye" gibi birimler eklendi.

Polis Nizamnamesi'nin, 21 Mayıs 1913'te çıkarılmasıyla, polisin örgütlenmesi, görev ve yetkileri, derece, sınıf, mesleğe giriş, yükselme ve diğer tüm özlük işleri, soruşturma, yargılama, istifa, tayin, izin, cezalandırma, levazım işleri, kıyafeti ve davranış biçimleri ile polis karakolları ve görevleri yeniden düzenlendi.

Polisin, piyade, süvari ve sivil olmak üzere 3 sınıfa ayrıldığı bu nizamnamede, Başkent Polis Teşkilatı diğer illerden ayrı düşünüldü. İllerde polis müdürlüğü kurulacağı, liva ve kazalarda birer amirin yönetiminde yeteri kadar polis bulunduracağı belirtildi.

Kurtuluş Savaşı'nda başarılı olunmasının ardından İstanbul'u da yönetimi altına alan milli hükümet, Osmanlı Devleti'nin "Emniyeti Umumiye Müdürlüğü"nü, "İstanbul Polis Müdürlüğü" haline dönüştürdü.

Böylece Mondros Mütarekesi ve Kurtuluş Savaşı koşullarının, Anadolu'da ortaya çıkardığı ikili polis sistemi teke indirgenerek, bütünlük sağlandı.

Ankara'da milli hükümetin kurulmasının ardından ise "Emniyeti Umumiye Müdürlüğü", bir dönemde müdürlük koltuğunda da oturan Erzurum Milletvekili Mustafa Durak Bey tarafından 1920'de teşkilatlandırılmaya başlandı.

Cumhuriyet döneminde, ilk Emniyet Umum Müdürlüğünü ise 24 Ekim 1923-6 Şubat 1924 tarihlerinde İsmail Hamit Oktay yaptı.

29 Ekim 1923'te Cumhuriyet ilan edilirken zayıf bir polis teşkilatını devralan Türkiye Cumhuriyeti, aradan geçen yıllarda sağladığı imkanlarla, ulusal ve uluslararası alanda başarılı çalışmalara imza atan Türk Polis Teşkilatını oluşturmayı başardı.

Türk polisi, bugün özgürlük ve güvenlik dengesi temelinde, hukuk devleti ilkeleri ve insan hakları perspektifiyle, çağın teknolojik gelişmelerini yakından takip ederek, vatandaşların can ve mal güvenliğini sağlamak için 7 gün 24 saat çalışıyor.

Türk Polis Teşkilatı, 2024 sonu verilerine göre, 349 bin 61 personeliyle hizmet veriyor.

Emniyet personelinin 332 bin 929'u emniyet hizmetleri, 16 bin 132 ise diğer hizmet sınıflarından oluşuyor.

Emniyet hizmetleri sınıfının yüzde 6,6'sını polis amirleri, yüzde 84,1'ini polis memurları, yüzde 9,3'ünü ise çarşı ve mahalle bekçileri oluşturuyor.

Emniyet Genel Müdürü Mahmut Demirtaş, sosyal medya hesabından paylaştığı mesajında, Türk Polis Teşkilatının 180. kuruluş yıl dönümünü kutlamanın gururunu yaşadıklarını belirtti.

Her emniyet mensubunun, toplumda emniyetin sağlanması için gösterdiği üstün gayretin, teşkilatın büyüklüğü ve saygınlığının temelini oluşturduğuna işaret eden Demirtaş, gerçekleştirilen tüm çalışmaların odağında temel hak ve özgürlükler, hukukun üstünlüğü ve insan haklarına saygının olduğunu vurguladı.

Demirtaş, 1845 yılından bu yana edinilen tecrübe ve kabiliyetlerle, kamu güvenliğinin sağlanmasından, toplumun can ve mal güvenliğinin tesis edilmesine, terör ve organize suçlardan, düzensiz göç ve uyuşturucu ile mücadeleye, asayişin temininden trafik düzeninin sağlanmasına kadar her alanda en üst seviyede emniyet hizmeti sunmayı sürdüreceklerinin altını çizdi.

Başta Gazi Mustafa Kemal Atatürk ve silah arkadaşları olmak üzere, canlarını feda eden aziz şehitleri saygı, minnet ve şükranla anan Demirtaş, "Kahraman gazilerimize sağlıklı uzun ömürler diliyorum. Ülkemizin dört bir köşesinde cansiparane görev yapan siz değerli meslektaşlarıma ve kıymetli ailelerinize, şahsım ve teşkilatım adına en derin şükranlarımı sunuyorum. Türk Polis Teşkilatının 180. kuruluş yıl dönümünü kutluyor, güvenli bir toplum için gösterdiğiniz üstün çaba ve gayret için teşekkür ediyorum." ifadelerini kullandı.