Ülkemizde ilk defa 1840 tarihinde kağıt para kullanımına geçilmiştir. Ancak kağıt paraların erişiminin kolay ve arzının bol olması, para değerlerinin düşmesine yol açmıştır.(1) İslami yazarlara göre (Abdülaziz Bayındır, Hayrettin Karaman, Ali Şafak vd.) enflasyonun tek sebebi piyasaya fazla para sunulmasından kaynaklanmaktadır. Oysa günümüzde enflasyona etki eden iç parametreler de mevcuttur.

Fıkıh kitaplarının çoğu, madeni para sisteminin geçerli olduğu zamanda yazılmıştır. Onlara göre; kağıt para sisteminden yeniden altın veyahut madeni para sistemine geçilmesi gerekmektedir. Yine İslami fıkıhçılar aşırı tüketim talebi ve maliyet artışlarının sebep olduğu enflasyon türlerine pek az değinmişlerdir.(2)

14 ASIR ÖNCE SÖYLEDİ

İslami yorumlara bakıldığında neoliberal sistemin enflasyonla mücadele metotlarının ayrıldığını görebiliriz. Örneğin; Hz. Ali darlık dönemlerinde vergi yükünün hafifletilmesini salık vermiştir.(3) Oysa neoliberal sistemde arz-talep dengesini sağlamak için daha doğrusu talebi kısmak için vergiler artırılır. Hz. Ömer ise Keynesyen’den on dört asır önce istihdamın önemini ortaya koymuştur.

Hz. Ömer, Mısır’ı ele geçirdiğinde ülkeye çeşitli yatırımlar yaparak istihdam alanları açmıştır. Ancak Keynesyen mantık bir nevi aldatmacadır. Ona göre; kapitalistler işçilere istedikleri ücreti vermelidir ama verdikleri ölçüde fiyatları da artırmalıdır. Böylece işçi sürekli ücretinin arttığını düşünecek ve isyan etmeyecektir. İslami fıkıhçıların enflasyonla mücadelede önerdiği sistemlerden birisi de “gömüleme-kenz” yani altın ve gümüşünü harcamayarak elde tutmaktır. Bunu pek çok iktisatçı eleştirmektedir. Paranın dolaşıma sokulmasının ekonomiye daha fazla katkı sağlayacağını iddia etmektedirler. İslam aleminin en büyük avantajlarından birisi de çift para sistemini kullanmalarından dolayı enflasyondan fazla etkilenmemeleri olmuştu. (Gümüş ve altın) Bir para biriminde değer kaybı yaşandığında diğerine geçişkenlik vardı(4), bu da fiyatlarda büyük dalgalanmaların önüne geçiyordu. Ama devir değişti. Serbest piyasa ekonomisinde fiyatlar arz ve talebe göre belirlenmektedir. Her ne kadar bazı spekülatörler olsa da bu durum böyledir.

İslam ekonomi modelinde enflasyonu önlemek için şu tedbirler alınmalıdır:

1)Tam istihdam

2) Rasyonel ve dengeli üretim

3) Kamu personel harcamalarının asgari ölçüler içinde tutulması

4) Üretilen malların talebi karşılayacak biçimde piyasaya arzedilmesi

5) Sun’i talep artışının önlenmesi (5)

FAİZ GERÇEĞİ

İslami fıkıhçılar her ne kadar enflasyona çözüm önerileri getirmeye çalışsa da dönem değişmiştir. Örneğin; onların bu konuyla ilgili görüşlerini belirttikleri dönemde grev, lokavt, işi yavaşlatma gibi mücadele yöntemleri yoktu ve bu faktörler de enflasyonun yükselmesine yol açmaktadır. Yine fıkıhçılar enflasyonu önleme metodu olarak faizin devlet tarafından belirlenmesini de önemsememişlerdir.(6) Son kertede sağlam para sağlam ekonomi ile olur. Fıkıhçılar ise fiyatların düşmesi veya yükselmesini sadece kul hakkına bağlamaktadır. Ne yazık ki neoliberal rekabetçi sistemde bu değerler bir şey ifade etmemektedir. İslamcılar önsel olarak ciddi bir kapitalizm eleştirisi geliştirdikten sonra çözüm önerisi getirmeleri daha uygun olur görüşündeyim. Sisteme tepki göstermeden bir takım önerilerde bulunmak hastalığı teşhis etmeden tedaviye geçmeye benzemektedir.

Kaynakça

1) Abdülaziz Bayındır, Hayrettin Karaman, Ali Şafak vd, İslam Açısından Enflasyon ve Çözüm Yolları, Ensar Neşriyat, İstanbul, 1983, s. 1.

2) Age, s. 55.

3) Age, s. 56.

4) Age, s. 58.

5) Age, s. 132.

6) Age, s. 177.