Son haftalarda, Kovid-19’un yeni bir alt varyantı olan JN.1, özellikle Avrupa'da hızla yayılarak sağlık otoritelerinin ve kamuoyunun dikkatini üzerine çekti. Medyada "Frankenstein Varyantı" olarak anılan bu yeni alt soy, endişelere neden olsa da uzmanlar durumu net bir şekilde analiz ediyor.
"Frankenstein Varyantı" aslında, Omicron ailesinin bir alt türü olan BA.2.86'nın bir soyu olan JN.1'e verilen bir lakap.

AVRUPA'DAKİ DURUM NE?

JN.1 Avrupa kıtasında çok hızlı bir şekilde baskın varyant haline geliyor. Başta İngiltere, Fransa, İspanya, İsveç ve Almanya olmak üzere birçok ülkede vaka oranlarını ve hastaneye yatışları artıran ana etken olarak gösteriliyor.
Avrupa Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezi (ECDC), JN.1'in Aralık 2023 ve Ocak 2024 başı itibarıyla Avrupa'daki Kovid-19 vakalarının çoğunluğundan sorumlu hale geldiğini açıkladı.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), JN.1'i "İlgili Varyant" (Variant of Interest) olarak sınıflandırdı ve küresel risk seviyesini "yüksek" olarak değerlendirdi.
Kış mevsiminin gelmesi, kapalı alanlarda daha fazla zaman geçirilmesi ve toplu taşıma kullanımı, varyantın yayılmasını kolaylaştıran faktörler arasında.

UZMANLAR BU KONUDA NE DİYOR?

Sağlık uzmanları ve virologlar, durumu paniğe kapılmadan ancak ciddiye alarak izlenmesi gereken bir gelişme olarak yorumluyor.
Imperial College London'dan Viroloji Profesörü Prof. Dr. Michael Skinner "Çok sayıda mutasyon görüyoruz. Bu, virüsün bağışıklıktan kaçma yeteneğini artırabilir, bu da onu daha bulaşıcı yapar. Ancak, bu mutasyonların otomatikman daha şiddetli bir hastalığa yol açtığına dair hiçbir veri yok.” değerlendirmesi yaptı.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Kovid-19 Teknik Lead'i Dr. Maria Van Kerkhove "JN.1'in küresel olarak artışını görüyoruz, ancak dünya nüfusu önceki enfeksiyonlar ve aşılama yoluyla önemli bir bağışıklık seviyesine sahip. Mevcut aşılar, özellikle ağır hastalık, hastaneye yatış ve ölüme karşı korumada kritik öneme sahip. Risk gruplarındaki bireylerin güncel aşılarını olmaları, onları en iyi koruyacak yöntemdir." ifadelerini kullandı.

BİREYSEL TEDBİRLERİ UNUTMAMAK GEREK

Alman Robert Koch Enstitüsü (RKI) Başkanı Prof. Dr. Lothar H. Wieler "JN.1 dalgasının en büyük zorluğu, çok sayıda insanın aynı anda enfekte olmasının yaratabileceği operasyonel yüktür. Bu, hastaneler ve iş gücü üzerinde baskı oluşturabilir. Ancak bu, varyantın daha öldürücü olduğu anlamına gelmez. Bireysel tedbirler (hastalık halinde evde istirahat, maske takma gibi) bu yükü hafifletmek için çok değerlidir." görüşünde.
Yale Üniversitesi'nden Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Dr. Scott Roberts şunları söyledi: "'Frankenstein' ismi korkutucu gelebilir, ancak bu bizim için yeni bir durum değil. Toplum olarak, Kovid-19’un mevsimsel dalgalanmalar gösterebileceğini ve savunmasız bireyleri koruma odaklı stratejilere odaklanmamız gerektiğini kabul etmeliyiz."
Uzmanların üzerinde hemfikir olduğu en önemli nokta bu. JN.1, önceki varyantlara kıyasla bağışıklık sistemimizden daha iyi kaçabildiği için çok daha hızlı yayılıyor. Ancak, hastalığın şiddetinin arttığına veya daha ölümcül hale geldiğine dair herhangi bir veri bulunmuyor. Mevcut belirtiler (boğaz ağrısı, burun akıntısı, öksürük, yorgunluk, baş ağrısı) Omicron'a benzer şekilde seyrediyor.

‘KORKULACAK BİR DURUM YOK’

Paniğe gerek yok, ancak tedbiri elden bırakmamak şart. 65 yaş üstü bireyler, bağışıklığı baskılanmış kişiler, ciddi kronik hastalığı (diyabet, kalp, akciğer hastalığı vb.) olanlar için risk her varyantta olduğu gibi daha yüksek. Bu gruptaki kişilerin güncel aşılarını olmaları, kapalı kalabalık ortamlarda maske kullanmaları ve hijyen kurallarına dikkat etmeleri büyük önem taşıyor.
Geçirilmiş enfeksiyonlar ve aşılama kampanyaları sayesinde nüfusun büyük bir kısmı Kovid-19’a karşı bir miktar bağışıklığa sahip.
"Frankenstein Varyantı" ismi korkutucu gelse de, bu durum Kovid-19’un evrimleşmeye devam ettiğinin bir göstergesi. Virüs, hayatımızın bir parçası olmaya devam edecek gibi görünüyor. Önemli olan, bireysel ve toplumsal olarak savunmasız kişileri koruyacak önlemleri almak, aşılamayı sürdürmek ve sağlık sistemlerini güçlü tutmaktır.