Çin ile İsrail arasındaki ilişkiler, son haftalarda karşılıklı suçlamalarla benzeri görülmemiş bir gerginliğe sahne oldu. Her iki taraf da birbirini “provokatif ve sorun yaratan” eylemlerle suçlarken İsrail'i son olarak ayağa kaldıran, Ma’ariv gazetesinde yayımlanan bir haber oldu.

“Maske Düştü: İşte Çin, İsrail’in Düşmanlarını Nasıl Finanse Ediyor” başlıklı haberde, Pekin’in İsrail’e karşı stratejik tehdit düzeyine ulaştığı ileri sürüldü. Rapora göre Çin, İpek Yolu’nun arkasında İran’ı finanse ediyor, hamaS’ı kucaklıyor, İsrail limanlarına sızıyor ve İsrail’in meşruiyetini hedef alan küresel bir kampanya yürütüyor. Haberde şu ifadeye yer verildi: “Çin, uzak bir rakip olmaktan çıkıp yakın bir stratejik tehdide dönüşüyor.”

Gazeteye göre Çin parası olmasa İran kırılgan ekonomisine nefes aldırmakta zorlanacak, HAMAS, Hizbullah ve Yemenli Ensarullah hareketine (Husiler) kaynak aktaramayacaktı. Haberde ayrıca Çin’in geçen yıl HAMAS ve diğer tüm direniş gruplarını Pekin’de ağırladığı, “Filistin Birliği” adı altında bir platform sağladığı hatırlatıldı. Pekin’in BM’de kalıcı ateşkes için bastırarak HAMAS’ın iktidarda kalmasını garanti altına almaya çalıştığı iddiası da haberde öne çıkarıldı.

NETANYAHU'NUN SUÇLAMASI

Bu, ilk kriz değil. İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, geçen eylül ayında aralarında Çin ve Katar’ın da bulunduğu bazı ülkelerin yapay zekâ teknolojilerine yatırım yaparak ve sosyal medyayı kullanarak İsrail’e karşı “bilgi ablukası” yürüttüğünü ileri sürmüştü.

Pekin ise iddiaları reddetmiş; İsrail’in yalnızca bitmeyen askeri operasyonlara değil, aynı zamanda “yaratıcı diplomatik ve siyasi bilgeliğe” de ihtiyaç duyduğunu dile getirmişti.

TAYVAN ZİYARETİ KRİZİ

Gerilimin yeni perdesi ise geçen günlerde açıldı. Çin, İsrail milletvekili Boaz Toporovski’nin Tayvan’a yaptığı ziyareti sert bir dille kınadı. Toporovski’yi “sorun çıkaran” ilan eden Pekin, iki ülke ilişkilerine zarar vermekle suçladı.

Çin Büyükelçiliğinin İsrailli parlamentere yönelik açık tehditler içeren metinde, Toporovski’nin Tayvan lideri Lai Ching’i alenen “Başkan” olarak adlandırması ve “İsrail halkı adına” konuştuğunu iddia ederek Tayvan’a teşekkür etmesi hedef alındı.

Toporovsky ise geri adım atmadı. Görüşmenin ardından X platformunda yaptığı paylaşımda şu ifadeleri kullandı:

“Tayvan, İsrail Devleti’nin gerçek bir dostudur. 7 Ekim’den bu yana vatandaşlarımızı destekledi ve desteklemeye devam ediyor. Birçok ülkenin İsrail’i terk ettiği bir zamanda kimin gerçek dostumuz olduğunu hatırlamak, onların yanımızda durduğu gibi bizim de onların yanında durmamız görevimizdir.”

FORUMDA DOĞRUDAN ÇATIŞMA

Çin ve İsrail arasındaki son sürtüşmelerden biri de geçen ay Pekin’de düzenlenen Xiangshan Güvenlik Forumu’nda yaşandı. Oturum aralarında Çinli bir akademisyen ile İsrail’in Çin Askeri Ataşesi Elad Shushan doğrudan karşı karşıya geldi.

İsrailli ataşe, Gazze’deki çatışmanın sebebinin HAMAS’ın halen rehineleri elinde tutması olduğunu iddia etti. Tsinghua Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Enstitüsü Dekanı Yan Tong ise şu sert yanıtı verdi: “Ordunuzun terörist dediğiniz kişileri hedef alması gerekirdi, çocukları ve kadınları değil.”

“Sivilleri vurduğunuzda, herhangi bir eylem yapma meşruiyetinizi kaybettiniz.” diyen Yan şu örneği verdi:

“Bir banka soygununda polis, suçluya ulaşmak için banka çalışanlarına ve müşterilere ateş açmalı mı? Siz 70 binden fazla sivili öldürüyorsunuz.”

Shushan, Profesör'ün yanlış bilgilere atıfta bulunulduğunu savunmaya çalışsa da Yan ısrar etti: “Bu gerçekler sizin hükümetiniz tarafından değil, uluslararası toplum tarafından belirlenir. Hiçbir meşruiyetiniz yok.”

ÇİN KARŞITLARIYLA BLOK KURMA PROJESİ

Çin-İsrail ilişkilerindeki gerilimi değerlendiren Wenchuan Stratejik Araştırmalar Merkezi’nden Orta Doğu uzmanı Mao Yang, tabloyu şu sözlerle özetledi:

“Çin’e karşı son tırmanış, İsrail’in Orta Doğu’daki savaşlarının ve özellikle uluslararası hukukla tamamen çelişen Gazze Savaşı’nın sonucudur. İsrail, karşılaştığı uluslararası baskı ve izolasyonun içinde gerçek bir kriz yaşıyor.”

Katar gazetesi el-Arabi el-Cedid’e konuşan Yang, İsrail’in Çin karşıtı bir cephe oluşturarak yalnızlığını kırmaya çalıştığını söyledi. Ancak girişimlerin başarısız olduğunu belirterek, “Bugün tanık olduğumuz tablo, Filistin Devleti’ni tanımaya yönelik benzeri görülmemiş bir uluslararası yığılmadır.” dedi.

İSRAİL BASININDA 'DÜŞMAN' SESLERİ

Katar gazetesine göre Tayvan krizinin ardından İsrail medyasında çıkan haberlerde, “Tayvan’ı görmezden gelmeyi bırakma zamanı geldi.” ifadeleri kullanıldı. Haberlerde ayrıca “Çin’e, İsrail ile karşı karşıya gelmenin gerçek bir bedeli olduğu açıkça gösterilmeli.” denildi.

Gazetelerde şu yorumlar yer aldı: “Düşmanlarımızı finanse edenler, HAMAS’ı destekleyenler ve altyapımıza sızmaya çalışanlar ortak değil, düşmandır.”

'ÇİN'İ ETKİLEMEZ'

Çin’in Guangdong Enstitüsü’nden Prof. Lin Chen ise İsrail’in Tayvan’la yakınlaşma hamlesini, Pekin’in Filistin halkına verdiği destekten duyulan rahatsızlıkla ilişkilendirdi.

Chen, “Pekin’in Filistin davasını, Filistin halkının var olma ve bağımsız devlet kurma hakkını destekleyen tutumu, bu tür sorumsuz eylemlerle sarsılamaz.” dedi. Chen’e göre “Çin, sorumlu bir devlet ve BM Güvenlik Konseyi daimi üyesi olarak bölgesel ve uluslararası barışı tesis etme çabalarını sürdürecektir.”