“Atlantis'te, o masallar diyarında bile,

boğulurken insanlar uluyan denizde bir gece yarısı,

bağırıp imdat istedilerdi kölelerinden.

Hindistan'ı nasıl aldıydı tüysüz İskender?

Tek başına mı aldıydı orayı?

Nasıl yendiydi Galyalıları Sezar?

Bir aşçı olsun yok muydu yanında onun”

KAPİTALİZMİN ‘ŞATAFATLI’ GEMİSİ

15 Nisan 1912’de Atlantik denizinde bir buzdağına çarparak batan Titanic gemisinde bulunan 2223 kişilik mürettebatın 1513’ü hayatını kaybetti. 52 bin tonluk gemi İngiltere’den ABD’ye yaptığı ilk seferinde sular altında kalmıştı.

Filmlere konu olan, meşhur sahnesiyle akıllarda kalan Titanic’in hikâyesi bize ne anlatıyor?

Titanic gemisi 1911 yılında Birleşik Krallık’a bağlı olan İrlanda’nın Belfast kentinde yapımına başlanmasından 2 sene sonra denize indirildi.

RMS yani kraliyet posta gemisi sınıfına ait olan Titanic, döneminin en lüks gemisi olarak gösteriliyordu. Özellikle geminin birinci sınıf konaklama biriminde spor salonu, yüzme havuzu, sigara içme odaları, lüks restoran ve kafeler ve Türk hamamı bulunuyordu. Ayrıca gemide iyi bir elektrik altyapısı ve haberleşme cihazları da yer alıyordu. Gemide ayrıca 16 ahşap filika 4 adet katlanabilir filika bulunuyordu.

Su geçirmez bölmeleri ve uzaktan kumandalı su geçirmez kapılarıyla ünlenen Titanic için “bu gemi batmaz” deniliyordu.

Dönemin en zengin iş insanlarının bulunduğu geminin tasarımını Thomas Andrews yaptı. Titanic’in ilk yolculuğunun kaptanı ise bir deniz subayı olan Edward John Smith olacaktı.

Titanic’in finansörlüğünü ise ABD’li banker John Pierpont Morgan üstlenmişti. Morgan, Titanic seyahatini iptal eden isimler arasında yer alıyordu. Daha sonra Morgan’ın Titanic’i batırdığı öne sürülse de bu iddialar komplo teorisinden öteye geçmedi.

269 m uzunluk, 28.2 m genişlik, 52,310 ton ağırlığa sahip geminin inşaatında 11.300 kişi çalıştı.

Isıdor Straus, John Jacob Astor, Benjamin Guggenheim, Charles Melville Hays gibi isimler Titanic’in ilk ve son seferinde yer aldı.

TİTANİC’İN BATIŞI

10 Nisan 1912 saat 9.30 sularında İngiltere’nin Southampton şehrinden New York’a hareket etti. Geminin uğrayacağı ilk liman Fransız limanı Cherbourg olacaktı. Burada Avrupalı yolcuları alacak olan Titanic’in İrlanda’nın Queenstown kentine uğraması planlanıyordu.

Titanic Southampton’dan ayrılırken güzergah üzerinde geniş ve büyük buzdağları olduğuna dair bir uyarı aldı. Ancak bu uyarı köprüye ulaşmadı. Önemsenmeyen ve normal olarak görülen bu uyarılar gün boyunca devam etti. Ancak “batmayan gemi” olarak adlandırılan Titanic, bu uyarıları dikkate almayarak yoluna devam etti.

14 Nisan 1912 saat 23.39'da Titanic buzdağına 37 saniye içerisinde çarptı.

Geminin batacağının anlaşılması üzerine ilk filika saat 00.45'te indirildi. Çarpmadan sonraki ilk on dakikada bütün kompartımanlar Atlantik’in buzlu suları ile doldu.

Geminin enkazı, 1985 yılında batmasından 73 yıl sonra Amerikalı oşinograf Dr. Robert Ballard tarafından keşfedildi.

TITANIC’DEN GÜNÜMÜZE KALANLAR:

KİBİR, ÖZEL ÇIKAR, AYRIMCILIK

Titanic’le ilgili en çok tartışılan konu ise ihmal iddiaları ve sınıf ayrımı. Atlantik sistemi olarak da adlandırılan emperyalist-kapitalist sistemin trajik bir örneği olan Titanic faciasında günümüzde dahi karşılaştığımız sınıf ayrımı, ihmal ve kâr hırsı ve bencillik bir arada yaşandı.

İhmal iddialarının başında Titanic’te yeterli filika sayısının olmaması geliyor. 1912 tarihli ABD Senato Raporu’na göre Bruce Ismay, daha fazla filikanın gemi güvertesinin düzeninin bozacağını ve yolcuların güvenini kıracağını belirtmiştir.

Bir diğer ihmal iddiası ise uyarıların dikkate alınmamasıdır. Titanic’in telsiz operatörlerine en az 6 farklı buzdağı uyarısı ulaştığı belgelenmiştir. Ancak bunlardan bazıları kaptana iletilmemiştir.

Geminin hız kesmeden devam etmesi de ihmaller arasında gösteriliyor. Kaptan Edward Smith’in bu kararında White Star Line’ın ticari baskısının etkili olduğu düşünülüyor.

Bir diğer iddia ise cankurtaran eğitiminin yetersizliği. Mürettebatın filikaları nasıl kullanacağını bilmemesi, herhangi bir tatbikat yapılmaması bir ihmal olarak değerlendiriliyor.

Kapitalizmin güç ve kudret sembolü olarak üretilen Titanic’de sınıf ayrımı da mevcuttu. Birinci, ikinci ve üçüncü sınıflar arasındaki geçişler sınırlandırılmıştır. Üçüncü sınıf yolcuların üst katlara erişimi kısıtlanmış, hatta bazı kapıların kaza sırasında kilitli tutulduğu tanıklıklarla doğrulanmıştır.

Bununla birlikte filikalar birinci sınıf bölümlerine daha yakın bir yerde konumlandırılmıştır.

İstatistikler de yaşanan sınıf ayrımını gözler önüne sermektedir. Birinci sınıfta yolculuk eden 144 kadından 140’ı kurtulmayı başarmıştır. Buna karşın üçüncü sınıfta yolculuk eden 165 kadından ancak 76’sı gemiden sağ kurtulmuştur.

KAHRAMAN VE ERDEMLİ ZENGİNLER

Sınıfsal adaletsizliğin, bireysel çıkar ve kibir düzeninin bir sembolü olan Titanic, facianın yaşandığı 1912 yılından itibaren medyada geniş yer buldu. 1997 yılında James Cameron imzalı filmle tüm dünyada geniş yankı uyandıran filmde zenginlerin “onurlu” ve “centilmen” davranışı öne çıkarılır. Film, yaşanan ayrımcılığı geri plana attığı için eleştirilir.

Filmde trajedi zengin bir kız olan Rose ile fakir bir genç olan Jack’in sınıflar üstü aşkını konu edinirken gerçekte ise pek çok zengin rüşvet vererek filikalara binmeye çalışır. Facia esnasında yaşananların pek de erdemli olmadığı Titanic’i yapan White Star Line şirketinin direktörlerinden J.Bruce Ismay’in portatif filika ile ayrılması bir örnektir.

Ölüm anında sanat

Titanic faciasından hatırda kalan ise Wallace Hartley liderliğindeki orkestra. Wallace Hartley, Roger Bricoux, John Wesley Woodward, Jock Hume, Georges Krins, Percy Taylor, Theodore Brailey, Fred Clarke’dan oluşan orkestra, gemi buzdağına çarptığında güvertedeki panik havasını bastırmak ve yolcuları sakinleştirmek amacıyla çalmaya başladı. Gemi batmaya başladığında, orkestra güverteye çıktı ve filikalar indirilene kadar çalmaya devam etti.
Rivayete göre orkestranın son çaldığı parça “Nearer, My God, to Thee” (Tanrım Sana Daha Yakın Olayım) adlı Hristiyan ilahisiydi.