Türkiye'nin öteden beri milli bir ödeme sistemi kurması gerektiği dile getiriliyor. Esasen bu 2016'da tesis edildi. O dönem Bankalararası Kart Merkezi'nin (BKM) Genel Müdürü Soner Canko, 1 Nisan 2016 itibarıyla TROY ile ilk işlemi yaptı. Sonraki süreci kısa bir özetle 5 Ekim 2022 tarihinde Aydınlık'ta gazetebinde yayımlanan “MİR yaptırımını fırsata çevirelim” başlıklı haber de mamuoyuna aktarılmışkı.
O haber çok ses getirdi. Birçok yayın kuruluşu alıntı yaptı. Rus basını konuya ilişkin demeçler aldı. O yazıda Rus ödeme sistemi MİR'in ABD yaptırımlarına takılmamak için Türk bankalarınca askıya alınmasının ardından yerli ve milli ödeme sistemimiz TROY'un kapsamının genişletilebileceğini ve bu yönde çalışmalar yapıldığını yapılan açıklamalardan öğrendik.
ÖNCE KOMİTE SONRA BDDK
Bir ay geçmedi ki Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, Finansal İstikrar Komitesinin 6'ncı toplantısında "Türkiye'nin Ödeme Sistemi" TROY'un yurt içi ve dışında yaygınlaştırılması için bir yol haritasının oluşturulmasında mutabık kalan Komite'nin, bu amaçla ilgili paydaşların dahil olduğu bir çalışma grubunun oluşturulması ve gerekli adımların ivedilikle atılması kararını aldığı bildirdi.
Bu kararın ardından 28 Ekim 2022'de Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) “Banka Kartları ve Kredi Kartları Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik Taslağı”nı kamuoyuyla paylaştı. O taslakla birlikte bazı hükümlere eklemeler yapılacağını belirtilerek, görüşlerin kuruma iletilmesi istendi.
YÖNETMELİK NİYE DEĞİŞECEK?
BDDK'nın yönetmelik değişikliğinin gerekçesinde şu ifadeler dikkatimizi çekti: “Türkiye’de faaliyet izni almamış kartlı sistem kuruluşlarının kart şemalarının yurt içi işlemlerde kullanılacak kartlar üzerinde tek başına yer almaması, böylelikle yurt içinde kullanılmak üzere çıkarılan kartlarda bir kart şemasının markasına tek başına yer verilebilmesi için ilgili kartlı sistem kuruluşunun faaliyet izni almasının teşvik edilmesi ile müşterilere kart başvurusu sırasında hangi kart şeması markası ile kart çıkarılacağına ilişkin tercih hakkı sunulması zorunluluğunun getirilmesi.”
Bu gerekçe uyarınca ilgili yönetmeliğin üçüncü maddesine şöyle bir ek getirilmesi görüşe sunuldu: “Kart çıkaran kuruluşlar, müşterilerine yurt içinde kullandıracakları kartları, bu
Yönetmeliğe göre Türkiye’de faaliyet izni almamış bir kartlı sistem kuruluşunun kart şemasına tek başına tanımlı olacak şekilde çıkaramaz.” (6)
TERCİH HAKKI ÖNCELİKLENDİRİLDİ
İlaveten şu ek de dikkatimizi çekti: “Kart çıkaran kuruluşlar, altıncı fıkra hükümleri saklı kalmak üzere, Türkiye’de şube ya da temsilcilik açan merkezi yurt dışında bulunan kartlı sistem kuruluşlarının kart şeması markaları da dâhil olmak üzere, kart başvurusu sırasında müşteriye kartın hangi kartlı sistem kuruluşunun kart şeması ile çıkarılacağına ilişkin tercih hakkı sunmakla, bu tercih hakkına uymakla ve müşteriyi, kartın yurt içi ve yurt dışı kullanım durumları da dâhil olmak üzere, tüm kart şeması seçeneklerinin işlevleri, maliyetleri, müşteri hakları ve güvenlik özellikleri hakkında açık ve objektif bir şekilde bilgilendirmekle yükümlüdür. Söz konusu tercih hakkının uygulanmasında, altıncı fıkra hükümleri saklı kalmak kaydıyla, müşteri birden fazla kart şeması markasını aynı anda tercih etmeye zorlanamaz ve kart tahsisinden önce müşterinin birden fazla kart şemasını aynı anda kullanmayı tercih etmesi halinde kartına öncelikli olarak hangi şemanın uygulanacağını belirleyebilmesi de sağlanır. Müşterinin öncelikli kart şemasının değiştirilmesini talep etmesi durumunda söz konusu talebin en geç on beş gün içerisinde kart çıkaran kuruluş tarafından yerine getirilmesi zorunludur.” (7)
YOL HARİTASI OLUŞTURULACAK
taslağı yayımlandı ve sonra bir baktık ki Hazine ve Maliye Bakanı Nebati aynı hafta içinde iş dünyasına TROY çağrısı yaptı. İlk açıklama pazartesi günü A Para'nın düzenlediği zirvede geldi: “Türkiye'nin markası olan TROY'un kurumsal yapısını güçlendirerek kullanım yaygınlığını artırmayı hedefliyoruz. Bunun için ilgili paydaşların dahil olduğu bir çalışma grubu TROY'un yaygınlığının artırılmasına yönelik yol haritası oluşturmaktadır. Bu yol haritası en kısa sürede tamamlanıp TROY da kısa süre içerisinde finansal tüketiciye ulaştırılacaktır. Burada tüm tüketicilerden, TROY kartın kullanımının yaygınlaştırılması noktasında destek vermelerini, kamu bankalarımıza ortaya koydukları çalışmaları da hızlıca tüketiciye ulaştırmaları noktasında büyük görevler düştüğünü ifade etmek istiyorum. Başta kamu mensupları olmak üzere tüm paydaşlarımızın Türkiye'de bir TROY kart olduğunu, başta Türkiye'de, ardından da atılacak adımlarla uluslararası arenada kendi milli kartımızın kullanılması noktasında gerekli hassasiyeti göstereceğinizi umut ediyor ve bu çağrıya herkesin kulak vermesini beklediğimi ifade etmek istiyorum."
MÜSİAD'A GÖREV DÜŞÜYOR
Bakan Nebati'nin ikinci açıklaması MÜSİAD'ın EXPO'sunda geldi: “Milletimizin hem Togg'un hem de diğer bir yerli kart şeması olan TROY'u kullanmaya yüksek bir teveccüh göstereceğini umuyorum. Artık dünya çeşitleniyor. Bölgeselliğin ağır bastığı bir dönemdeyiz. Türkiye her alanda gücüne güç katıyor. Kendi kredi kartımız olan TROY'un kullanımında da banka gerekli iradeyi ortaya koymuş durumda. Siz tüketicilerden de banka kredi kartlarını tercih ederken Türkiye'nin yerli kredi kartı olan TROY'u tercih etmelerini özellikle istirham ediyorum ve bunun MÜSİAD tarafından da bir kampanyaya dönüştürülmesini özellikle arzuluyorum."
VATANDAŞ ISRARCI OLSUN
Üçüncü çağrı cuma günü 2023'e Doğru Şehir Buluşmaları" kapsamında Kastamonu’dan yapıldı: "TROY, yerli ve milli kredi kartı. Tüm vatandaşlarımızın talebi noktasında ısrarcı olmalarını istirham ediyorum."
Bakın bu gayet açık olarak yukarıda alıntıladığım BDDK yönetmeliğinin halk ve iş dünyası nezdinde anlaşılması için yapılan bir iletişimdir. Bakan Nebati'yi bir defa bu açıdan kutlamak gerekiyor. Evvelden bankadan bir kart talep ettiğinizde size klasik Visa, MasterCard yolluyordu. Şimdi size tercih hakkı sunmadan ve gerekli bilgilendirmeyi yapmadan öyle kafasına göre ödeme sistemini kendi seçip kart gönderemeyecek. Bakan Nebati, iş dünyasında bu konuda farkındalık oluşturmaya çalışırken diğer yandan da vatandaşa bir çağrı yapıyor. Yine bilhassa kamu bankalarının öncülüğünde bir TROY seferberliği başlatılmasının uygun olacağını düşünüyorum. Esasen Cumhurbaşkanı Erdoğan da banka ve kredi kartını TROY ödeme sistemine geçirerek vatandaşları teşvik edebilir.
BU GİDİŞAT İYİ GİDİŞAT
Kartlı ödeme sistemi deyip geçmeyin. Uluslararası ödeme sistemlerinin dünyanın her yerinde bize kolaylık sunması bir yana ülkemizden alıp götürdüğü komisyonlar öyle küçük tutarlar değil. Bunun yanında esas olan ise veri. Evet, günümüzün bilişim dünyasında veri petrol kadar önemli. Onu işleyen, kullananlar dijital ekonomide değer yaratabiliyorlar. Bu nedenle örneğin Turkcell gitti Paycell'i icat etti. Çok da iyi etti. Soner Canko ve ekibi 2016'da TROY'u devrele aldı. Ne oldu? Türkiye yurt içi ödemelerinde kendi özel ve tüzel vatandaşlarının finansal verisinin ülkede kalması için adım atmış oldu. Aradan 5 yıl geçti. Cumhurbaşkanı ekonomi paketi açıklarken TROY'u uhdesine aldı. “İyi mi oldu kötü mü oldu onu zaman gösterecek.” diye 5 Ekim'deki yazıda belirtmiştim. Bu son yönetmelik işin lafta kalmayacağını gösteriyor.
MİR askıya alınınca Sputnik Türkiye bize konuyu sormuştu. 20 Eylül 2022'de yayınlanan demecimizde Türkiye'nin TROY'u öne çıkarabileceğini vurgulamıştık. Çok daha öncesinde de, arşivden bulamadım ama, Çin ve Rusya'yı örnek göstererek kendi milli finansal sistemimiz için milli ödeme yöntemlerinin yaygınlaştırılması gerektiğini bir yerlerde yazmıştık. Türkiye bu anlamda doğru bir yola girmiş görünüyor.
NOT: Yazının sonunda iki ayrı kutuda TROY'a ilişkin bilgiler aktarıyorum. Bu bilgiler kendi derlemelerim değil. Türkiye'nin önde gelen bir araştırma kuruluşunun başında bulunan bir Hocamın elimin altında bulunması için paylaştığı geniş metinden alıntılardan ibaret.
TROY NEDİR?
TROY, Bankalararası Kart Merkezi A.Ş (BKM) tarafından kurulan ve işletilen, Mastercard, Visa, American Express gibi uluslararası kartlı ödeme şemalarına yerli bir alternatif olabilecek, kartlı ödeme sistemidir.
TROY yurt içinde tam bağımsız olup yurt içi işlemler tamamen TROY’un yönetimindedir.
TROY, BKM çatısı altında yer alan üyelerin desteği ile BKM Yönetim Kurulu’nca 26 Haziran 2014 tarihinde alınan karar doğrultusunda Türk mühendislerince hayata geçirilmiş ve 1 Nisan 2016 tarihinden bu yana yurtiçindeki POS ve ATM terminallerinde yüzde 100 kabulü sağlanarak faaliyetlerine başlamıştır.
BKM, TROY faaliyetleri için 31 Mart 2016 tarihinde BDDK’dan kartlı sistem kurmak üzere faaliyet izni almıştır. Kurucusu BKM olan TROY’un sahipliği BKM hissedarlarına aittir. 24 Haziran 2021 tarihinde şirketin yüzde 100 sahipliği olan Troy Ödeme Yöntemi Anonim Şirketi kurulmuştur.
2021’de TROY üyeleri, 1 banka 3 yeni elektronik para kuruluşunun katılmasıyla, 27’si banka, 11’i elektronik para kuruluşu olmak üzere toplam 38’e yükselmiştir.
2022 Ağustos sonu itibarıyla TROY logolu kartlar 12.3 milyon adede ulaşmıştır ve bu adet yüzde 4’lük pazar payını temsil etmektedir.
Son 12 ay içerisinde TROY logolu kartlarla yapılan işlem adedi 221 milyon, işlem hacmi ise 69 milyar TL olmuştur. Bu tutarlar da işlem adedinde yüzde 2, işlem hacminde ise yüzde 1.7’lik pazar payını temsil etmektedir.
TROY'UN DÖRT STRATEJİK AMACI VAR
Uluslararası kartlı ödeme şemalarına alternatif yaratarak stratejik olarak bağımsızlık sağlayabilmek,
Bu stratejik avantaj sayesinde üyelere uluslararası kart şemaları nezdinde pazarlık gücü kazandırmak,
Uluslararası kart şemalarına göre daha avantajlı fiyatlama yapısı ile üyelerin şema giderlerini düşürmek,
Üyelerin talep ve ihtiyaçlarına daha hızlı cevap verebilecek bir yapı ile üyelerin yeni ürün ve hizmet geliştirmelerine destek olmak.
Öte yandan TROY mevcut fiyat yapısıyla uluslararası şemalara kıyasla yüzde 70 daha ucuz. Bu sayede üyelerine önemli bir maliyet avantajı sağlamanın yanı sıra, varlığı ile de üyelerine uluslararası şemalar nezdinde pazarlık gücü sağlamaktadır.
Bu kapsamda TROY’un pazara girişi sonrası uluslararası şemaların Türkiye’deki üyelerine teşviklerini artırdığı bilinmektedir.
|
