Akciğerlerdeki hava yollarının iltihaplanması ve daralması olarak bilinen astım kendini nefes almada zorluğu, öksürük, hırıltı ve göğüste sıkışma şeklinde gösteriyor. Kronik bir hastalık olan astım ömür boyu sürer. Peki yaz ayları ve hava sıcaklıkları astım hastalarını nasıl etkiliyor? Sıcaklık ve nemli hava astımı tetikler mi? Hastalar nelere dikkat etmeli?

Ulusal Alerji ve İmmünoloji Derneği, Rinit Yürütme Kurulu Üyesi Prof. Dr. Ayşe Baççıoğlu, Aydınlık Avrupa’nın sorularını yanıtladı. Aynı zamanda Kırıkkale Üniversitesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı Öğretim üyesi olan Baççıoğlu, yaz aylarında astım hastalarının durumu ile ilgili bilgiler verdi.

Yaz ayları astım hastaları için ne ifade ediyor?

Astımlıların bazıları yaz aylarında daha az semptom ve alevlenme yaşayabilirken, bazıları ise astım semptomlarında ve ataklarda artış yaşayabilirler. Sıcak ve nemli hava, polenlere, küf sporlarına ve hava kirliliğine maruz kalma, astım şikayetlerini arttırabilir. Yaz havasının sıcaklığı ve nemi astımlı kişilerin nefes almasını zorlaştırabilir. Yaz ayları ayrıca polenler, gök gürültülü fırtınalar, kamp ateşleri, orman yangını dumanı ve hava kirliliği gibi farklı astım tetikleyicilerine maruz kalmayı da artırabilir.

SICAK HAVA NEFES ALMAYI ZORLAŞTIRABİLİR

Sıcak havalar, göğüs hastalıkları yaşayanları özellikle de astım rahatsızlığı olanları nasıl etkiliyor?

Havalar ısınmaya başladıkça dışarıda daha fazla zaman geçirilmekte ve astımı olan kişiler semptomlarının arttığını hissedebilirler. Bazıları nefes darlığı, öksürük veya hırıltıdaki artışı havadaki polenlere bağlasa da, ısının kendisi de suçlu olabilir. Sıcak ve nemli hava, birçok insanın unuttuğu yaygın bir astım tetikleyicisidir. Sıcak havayı solumak solunum yollarının daralmasına neden olarak nefes almayı zorlaştırabilir. Ayrıca, aşırı ısınırsanız vücudunuz sıcaklığınızı düşürmek için daha fazla oksijen isteyecektir ve bunu nefes darlığı olarak hissedebilirsiniz. Buna karşılık, boğucu sıcaklık havanın durgunlaşmasına neden olabilir ve bu da polenleri, tozu, küfü ve astımın alevlenmesini tetikleyebilecek diğer kirleticileri havaya hapseder.

Son günlerde özellikle İstanbul gibi şehirlerde nem oranları çok yüksek oldu. Nemli hava nasıl etkiliyor astımı?

Klasik olarak soğuk ve kuru hava yaygın bir astım tetikleyicisidir. Öte yandan bu günlerde hissettiğimiz sıcak ve nemli hava da sorun olabilir. Sıcak ve nemli hava daha ağırdır ve içinde alerjenler, hava kirletici ve tahriş edici maddelerle dolu olabilir. Üstelik, bazı yerlerde ısı ve güneş ışığı kirletici maddelerle birleşerek yer seviyesinde ozon oluşturur ve bu da hava yollarını tahriş eden bir maddedir. Genel olarak aşırı hava koşulları solunum sistemini zorlayabilir, özellikle yüksek risk altındaki kişiler için nefes almayı zorlaştırabilir.

SERİN VE TEMİZ HAVADA KALINMALI

Sıcak havalarda astım atağı olursa ne yapılmalıdır?

Astım atağı tedavisi yazın da olsa standarttır ve özellik göstermez. Astım belirtileri artarsa ve kullanılan inhaler ilaca rağmen düzelme olmazsa acil tıbbi yardım istenmelidir. Yardım beklerken de kurtarıcı ilacınızı almalısınız. Atağı tetikleyen alerjen, toz, koku-duman gibi etkenden uzaklaşılması, sıcak ve nemli bir ortamdaysa serin ve temiz havalı bir ortama geçilmesi faydalı olabilir.

Yazın astım atağını önlemek için ne yapılabilir?

- Dışarıya çıkmadan önce sıcaklığı, yerel hava kalitesini ve polen sayımlarını (Ankara, İzmir, Bursa gibi illerde günlük sayım) tahminini kontrol etmeyi alışkanlık haline getirin. Hava kirliliği seviyeleri ve/veya sıcaklık yüksekse dışarıda kalma sürenizi sınırlayın. Aşırı sıcakların neden olduğu astım alevlenmelerini önlemek için günün en sıcak saatlerinde içeride kalınmalıdır. Serin ve temiz hava içeren ortamlarda kalın. Araştırmalar kronik akciğer hastaları için ılıman sıcaklıklar ve düşük nemi önermektedir ve 20 ila 21,6°C oda sıcaklığı idealdir.

BOL SU İÇİLMELİ

- Bol su içmek, ciğerlerinizde veya solunum yollarınızda biriken mukusun incelmesine ve vücudunuzun serinlemesine yardımcı olabilir. Nem alma cihazı ve klima kullanmak havanın sıcaklığını ve nemini düzenlemeye yardımcı olabilirken, HEPA filtresi havadaki parçacıkların azaltılmasına yardımcı olabilir. Ancak evinizde mümkün olan en sağlıklı hava durumunu korumak için ısıtma, soğutma ve hava filtreleme sistemlerinizdeki hava filtrelerini değiştirdiğinizden emin olun. Vantilatör kullanımı toz/alerjenleri ortam havasına kaldırdığı için astım hastalarına önerilmez.

- Son yıllarda aşırı sıcaklar ülkenin bazı bölgelerinde elektrik kesintilerine neden olmakta ve elektrik gerektiren solunum cihazı kullanıyorsanız, sorun olabilmektedir. Nebulizatör yerine manuel kullanılan astım inhaler cihazlarını ve oksijen konsantratörü kullanıyorsanız oksijen tüpünü evde hazır bulundurabilirsiniz.

- Günlük tedavinizi aksatmadan devam edin ve ilaçlarınız her zaman elinizin altında olsun. Kendinizi iyi hissetseniz bile, doğru ilacı, reçete edildiği şekilde, doğru zamanda ve şekilde almanız çok önemlidir. Bu havalara hazırlıklı olmak için astım uzmanınızla birlikte bir astım eylem planı oluşturabilirsiniz. İlaçlarınızı doğru bir şekilde nasıl kullanacağınız konusunda internette ve sosyal medyada güncellenmiş (Türkiye Ulusal Alerji ve Klinik İmmünoloji Derneği hesabında) videoları inceleyebilirsiniz.