Yeni sıcak hava dalgası yeni orman yangınları mı getirir? Küresel ısınmayla birlikte orman yangınları artıyor mu? Dokuz Eylül Üniversitesi Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Enstitüsü Deniz Bilimleri Ana Bilim Dalı öğretim üyesi Prof. Dr. Doğan Yaşar, konunun bu kadar basit olmadığını anlattı. “Soğumadan korkacağız.” dedi Yaşar, nisan, mayıs, haziran yağışları sayesinde bu yıl büyük yangınlar meydana gelmediğine dikkat çekti.

Orman yangınlarının kaçınılmaz olduğunu vurgulayan Doğan Yaşar, “Isınma demek keyif demektir. Türkiye'de hep yanlış bilinir bu olaylar maalesef. Türkiye’de orman yangınlarını yüzde 95 biz çıkartıyoruz, insanlar çıkartıyor.” diye konuştu.

Sözü, Prof. Dr. Doğan Yaşar’a bırakıyoruz:

ORMANLAR NEMLİ KALDI

l Bu sıcaklık artışlarıyla birlikte orman yangınlarının artması beklenen bir sonuç mu?

Bu yıl çok az orman alanı kaybettik. Çünkü nisan, mayıs ve haziran ayları Türkiye'de çok yağışlı geçti. Özellikle nisan ve mayıs ayları ortalamanın yüzde elli üstünde, haziran ayı yaklaşık yüzde yüz üzerinde yağışlı geçti. Temmuza, yani sıcaklar başlayıncaya kadar yangın sorunu yaşamadık biz. Birdenbire sıcaklık başlayınca da büyük yangınlar görmedik çünkü ormanlar nemli kalıyor, yangın başlasa bile çabuk söndürülebiliyor.

2021’de nisan, mayıs, haziran aylarında hiç yağmur yağmamıştı, temmuzda her yer çıraya döndü, en küçük bir ateşte genişledi yangınlar. 109 bin hektarı kaybettik. Aynı şekilde 2008 yılında da çok kurak bir dönem geçirdik. O yıl da bundan bir önceki rekordu, 29 bin hektar kaybettik.

Antalya'daki devasa bir yangındı, yangın bir anda, bir yerde kırk kilometrelik, bir yerde otuz kilometrelik, toplamda yetmiş kilometre cephe açtı. Korkunçtu, onu söndüremezsiniz.

Bu yıl avantajımız çok yağmur yağması.

Bir de şu var: Anız yakmalarda çok büyük alanlar kaybediyoruz. Yine, eline mangalı alan ormana giriyor. Yangınların yüzde 90-95’i insan kaynaklı.

Orman yangınlarında Türkiye'nin kaybı ortalama yılda 7 bin hektardır.

2019’da 3. Orman Şurasını yaptık, güzel kararlar aldılar. 55’inci maddeye göre ‘bundan sonra ormanlar yapay zekayla korunacak’ denildi. Artık İHA'larımız da var…

KİMSE, HİÇBİR ŞART ALTINDA GİRMEMELİ

l Önemli olan ormanları insandan mı korumak?

Ormana orman köylüsü dışında hiç kimse, hiçbir iş, hiçbir şart altında girmeyecek. Rusya'da giremezsiniz. Topunuz kaçsa alamazsanız. Girerseniz, güvenlik görevli çeker vurur…

Bizde haziran ayına giriyoruz, valilikler ormanına girmeyi yasaklıyor ama sonuç yok.

Buna gerek de yok. Bakanlık çıkaracak bir karar. Ormana 200-300 metre mesafede, yangın tüplerinin, sıkı denetimin olduğu piknik yerleri açacak. Rusya'da falan böyle bu işler.

ISINMA DÖNEMLERİNDE ORMANLAR RAHATLAR

l O halde orman yangınları riski küresel ısınmayla artmıyor?

Doğal olarak sıcaklar arttıkça risk artar ama zaten siz hiç korumuyorsunuz ormanları. Tedbir kuldan, takdir Allah'tan. Önce bir koruyacağız. Ormandır, tabii yanar. Orman yangınına müdahalede de fena değiliz biz, 20 dakikadır bizim reaksiyon süremiz.

2003’te son yüzyılın en büyük yangını Rusya'da yaşandı. 47 milyon hektar gitti! Kanada’da bu yıl 10 milyon hektar gitti.

Küresel ısınma dönemlerinde ormanlar rahatlar, orman alanları artar. 2003’te 20,8 milyon hektardı,  bugün orman alanlarımız 23 milyon hektar. Ciddi bir artış. Küresel ısınmanın avantajı var. Yağışların yüzde 2 arttığı yıllardır, verimli yıllardır. Kuzeydeki Kanada gibi Rusya gibi bölgelerde buzullar çözüldüğü zaman ormanlar yeniden fışkırır.

Tarih boyunca, küresel soğuma, buzullaşma dönemlerinde kuzeyde insanlar aç kalmış. Tarım yok, balıkçılık yok, mera yok, hiçbir şey yok. Büyük savaşların, güneye, Mezpotamya’ya doğru akınların yaşandığı dönemler, bu soğuma dönemleridir.

SOĞUMA BAŞLARSA YAĞMUR YOK

l Küresel ısınma geçici mi?

Her zaman diliminde bir ısınma bir soğuma periyodu vardır. Günün 12 saati soğuma trendinde geçer, 12 saati ısınma trendinde. Yıl da böyledir. 100 bin yıllık, 20 bin yıllık trendlerde ya ısınırız ya soğuruz. 18 bin yıldan beri küresel ısınmadayız. Artıyor sıcaklık ama zaman zaman çok sert artıyor.

Soğumadan korkacağız! Soğuma başlarsa yağmur yok. 2021’de müthiş bir soğuma oldu. Kömür, doğal gaz, petrol fiyatları fırladı. Dünya gıda endeksi de tüm zamanların rekorunu kırdı. Dünya ekonomik Akrize girer. Hem 2008’de ekonomik krize girdik hem 2021’de.

Isınma demek keyif demektir. Türkiye'de hep yanlış bilinir bu olaylar maalesef. 2020’de bizim enerjiye verdiğimiz para 50 milyar dolarken bugün 95 milyar dolara çıktı. İşte, çekiyoruz hâlâ.

Orman yangınları olacaktır. Ama yüzde 95 biz çıkartıyoruz. Nisandan sonra gelen yağmurlar çok önemli orman yangınları açısından. Ama öncelikle insandan koruyacağız ormanı, sokmayacağız ormana.

l Çok teşekkür ederiz.