Hazine ve Maliye Bakanlığı, ağustos ayı bütçe gerçekleşmeleri raporunu açıkladı.

Merkezi yönetim bütçesi gelirleri ağustosta 305 milyar 930 milyon lira, bütçe giderleri 302 milyar 343 milyon lira oldu.

Hazine ve Maliye Bakanlığı, ağustos ayına ilişkin bütçe gerçekleşmeleri raporunu açıkladı.

Buna göre, ağustosta bütçe gelirleri, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 108,8 artışla 305 milyar 930 milyon liraya, bütçe giderleri yüzde 186 artarak 302 milyar 343 milyon liraya yükseldi.

Bütçe, ağustosta 3 milyar 586 milyon lira fazla verdi.

Bütçeden Kur Korumalı Mevduat için ağustosta 15 milyar TL ödeme yapılırken bu yıl yapılan ödeme 75.61 milyar TL’ye ulaştı.

Bakanlığın bütçe raporunu NTV yayınında değerlendiren eski Bakan Prof. Dr. Işın Çelebi, rakamlardan “seçim ekonomisine gerildiği görülüyor” dedi. Çelebi’nin sorulara verdiği yanıtlar şöyle:

4 aya yaklaşık 500 milyar liralık açık planlanıyor. Neden böyle bir fark var?

Işın Çelebi: “Şimdi, orta vadeli programda 461 milyar, bütçe fazlası da 33 milyar. Bu şunu gösteriyor, bundan sonraki seçim ekonomisinin başladığı bir süreç var ve yaklaşık 494 milyar TL’lik seçim sürecinde harcanması gereken bir kaynak planlanmış. Seçim ekonomisinin getireceği harcama talebi bu ve bunu karşılamak için programlanmış. Türkiye’nin bir seçim ortamına girdiğini gösteriyor bu. Bu rakam Türkiye’nin 23 Haziran 2023 tarihine kadar seçim harcamaları için kullanılması programlanmış bir rakam.’’

Peki bugünkü rakamlarla birlikte kur korumalı mevduata ödenen tutarlarda açıklandı. 8 ayda ocak-ağustos arası 75 milyar liralık bir ödeme yapılmış, ağustosta 15 milyar liralık bir ödeme yapılmış. Bu rakamları nasıl değerlendirirsiniz?

Işın Çelebi: “Bu rakamlar ciddi rakamlar. Kur korumalı mevduat ve liralaşma politikasının sonuçlarını tartışacağız. Döviz kuru ile enflasyon arasında ciddi bir korelasyon var. Bütün bu çabalar enflasyonun aşağı gerilemesine yol açmadı.

Enflasyonla mücadele programı Türkiye’nin gündeminde birinci sırada değil. Bu kur korumalı mevduatla dövize olan talebi aşağı çekmek istendi ama dövize olan talep durmuyor. Dövize olan talep yükselmeye devam ediyor ve döviz arzı bu talebe karşı yeterince artırılamadığı için de, ciddi döviz kurlarında bir nevi dengeleme ihtiyacı Merkez Bankası tarafından yapılıyor ve döviz transferleri yavaş ilerliyor. Bu tamamen Türkiye’nin şu andaki ihracatı, ithalatı karşılama oranı 65’lere düştü, geriledi. Döviz arzının artmaması bu tür sonuçları beraberinde getiriyor.

Kur korumalı mevduatın 75 milyar TL ile de finanse ediliyor olması da bütçe açığını etkileyen bir karar. Bunun seçim sürecinde de devam edeceğini düşünüyorum.”

Aslında ilk soruda söylediniz, bir seçim ekonomisine girdi artık ülke dediniz. Daha önceki tecrübelerden biraz hatırlatalım mı, yani sizin tecrübenizden? Seçimlere 1 yıldan daha az bir süre kala bu seçim ekonomileri nasıl bir etki yaratıyor?

Işın Çelebi: Seçim ekonomileri iyi bir şey değil. Bunu Macaristan’da da yaşadık, Nisan 2022’ye kadar. Orban bir seçim ekonomisi uyguladı. Vatandaşı belli bir süre rahatlatıyor yani hastalığı aspirinle tedavi gibi bir şey bu. Ama kanserli bir hastaya aspirin verdiğiniz zaman tedavi olmuyor. Enflasyon kanser gibi.

Şu anda 80 düzeyinde, matematiksel olarak baz etkisiyle Aralık’ta 13 artmıştı 2021 yılında enflasyon. O bu yıl 4-5 artarsa 8-9 puan bir avantaj olacak. Ocak 2022’de de 11 artmıştı enflasyon aylık olarak. Yine 4-5 alırsa yani baz etkisiyle birlikte bir düşme olacak. Ama temelde gelir dağılımının düzelmesi yok, fiyatların artışı, hayat pahalılığı devam ediyor. Seçim ekonomisinde işte insanların günlük yaşamını kolaylaştırıcı tedbirler alınıyor ama seçim sonrası bunun bütün acısı çıkıyor. Şu anda Macaristan’da da o anlamda seçim sonrası ekonomi yeniden maalesef bozuldu.”

ENFLASYONLA MÜCADELEYİ BIRAKTIK

Aslında dünyada seçime giden bütün hükümetler bunu yapmaz mı?

Işın Çelebi: “Yapılıyor ama özellikle gelişmekte olan ülkelerde bu çok yoğun oluyor. Bunu Amerika’da veya Almanya’da görmüyoruz. Bu seçim atmosferi bir nevi popülizmi beraberinde getiriyor. Oy almak için yapılan uygulamalar. Uzun vadede bozulmaya yol açacak çalışmaların başlangıcı oluyor.

Örneğin şu anda Türkiye’nin temel meselesi enflasyon. Enflasyonla mücadele programını ele almak ve ona dönük yoğun bir politika gütmek, Türkiye için orta vadede çok daha faydalı olabilir. Şimdi biz enflasyonla mücadeleyi bir kenara bırakıp, tamamen para politikalarını bir kenara bırakıp, Merkez Bankası bağımsızlığını bir kenara bırakıp, şu anda seçimi nasıl kazanırız tartışması ön plana çıkıyor. İşte o da orta vadede ve uzun vadede Türkiye ekonomisi için yapısal problemlerin gittikçe ağırlaşmasına yol açabilir. Bu açıdan çok dengeli ve dikkatli olmak gerektiğini düşünüyorum.’’

NEBATİ’DEN MESAJ

Öte yandan Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, Twitter hesabından yaptığı paylaşımda, ağustos ayına ilişkin merkezi yönetim bütçe sonuçlarını değerlendirdi, mali disiplinden taviz vermeden yollarına emin adımlarla devam ettiklerini söyledi.

Mali disiplinin önemli bir göstergesi olan merkezi yönetim bütçesinin ağustosta 3 milyar 586 milyon lira fazla verdiğine dikkati çeken Nebati, faiz dışı fazlanın ise 26 milyar 233 milyon liraya ulaştığını ifade etti.

Yılın 8 ayına ilişkin tablonun 33 milyar 127 milyon liralık bütçe fazlasına ve 207 milyar 121 milyon liralık faiz dışı fazlaya işaret ettiğini belirten Nebati, “Yatırımı ve üretimi teşvik eden ekonomi politikamız büyümeyi ve vergi gelirlerinde artışı beraberinde getiriyor. Harcamalarda ortaya koyduğumuz ihtiyatlı duruş da kamu maliyesinde birçok gelişmiş ülkeden daha iyi performans göstermemizi sağlıyor. Yılın başından bu yana sürdürdüğümüz sıkı bütçe disiplininden şaşmadan yatırıma ve büyümeye devam.” değerlendirmelerinde bulundu.