Taşınabilir mallardan bozulabilecekler oluşturulan heyetler tarafından müzayede ile satılmış ve bedelleri sahibi adına emaneten mal sandıklarına aktarılmıştır. Satılan malların cinsi, miktarı, değeri, kime satıldığı gibi bilgiler özel defterlere kaydedilerek heyet tarafından onaylandıktan sonra tutanak tutularak tutanağın aslı hükümete, resmi kopyası ise Geride Bırakılan Mallar Komisyonu’na verilmiştir. Geri dönen Ermenilere emval-ı menkul ve gayr-ı menkullerinin 98’i iade edilmiştir.(1)
İçişleri Bakanlığı göçe tabi tutulan Ermenilerin emniyetle yerlerine ulaşmalarını temin etmek üzere tedbirler almıştır. Osmanlı Hükümeti zorunlu göç uygulamasına başlamadan önce bütün vilayetlere yazılar yazarak, bölgelerinden geçecek kafilelerin bütün ihtiyaçlarının karşılanması için gereken tedbirlerin alınması ve yiyecek stoklanması talimatını vermiştir.(2) Bu amaçla sancak ve vilayetlere 2.250.000 kuruş ödenek tahsis edilmiştir. Bu rakam günümüz parasıyla 74 milyar TL’ye karşılık gelmektedir.
Osmanlı Devleti göçe tabi tutulan Ermenilere tren bileti sağlamış, demiryolu olmayan yerlerde her aileye birer kağnı vermiş, göç kafileleri için Nusaybin, Ras-ül Ayn, Tel Ermen ve Kirkil’de iaşe merkezleri kurarak Osmanlı askerinin Çanakkale’de aç savaştığı koşullarda sıcak yemek çıkarmış ve hastalanan Ermenilerin tedavisi için hastaneler kurmuştur.(3) Ayrıca göç ettirilen Ermenilerin büyüklerine günlük 3 kuruş, çocuklarına ise günlük 60 para yevmiye verilmiştir.
Ermeni sevkiyatı kış nedeniyle 25 Kasım 1915’ten sonra geçici olarak, 21 Şubat 1916 da ise kesin olarak durdurulmuştur.(4)
Ermenilere yeni gittikleri yerlerde tapulu ev, tarıma elverişli arazi, mesleklerinin icrası için alet, sermaye ve tohumluk verilmiştir. Ayrıca zorunlu göçe tabi tutulan Ermenilerin devlete ve şahıslara olan borçları ertelenmiş ya da tamamen silinmiş ve suçlu ve zanlılar hakkındaki takibat da ertelenmiştir.(5)
Birinci Dünya Savaşı’nın sona ermesinden sonra Osmanlı Hükümeti 4 Ocak 1919 tarihinde göçe tabi tutulan Ermenilerden isteyenlerin tekrar eski yerlerine dönmelerine imkân veren bir kararname çıkarmıştır. Ermenilerden dönmek isteyenlerin eski yerlerine nakledilmeleri konusunda ilgili yerlere talimat verilmiş ve gereken tedbirler alınmıştır.(6)
Ermeni zulmünden kaçarak hayatlarını kurtarmak için topraklarını terk ederek göç etmek zorunda kalan Türkler ise Ermenilere sağlanan ve yukarıda belirtilen kolaylıkların hiçbirinden yararlanamamıştır. Bunlar mallarını-mülklerini geride bırakarak kendi imkânlarıyla göç etmek zorunda kalmış ve göç eden 1.604.031 Türk’ün 2/3’ü göç ederken Ermeni çetelerinin saldırıları, açlık, soğuk ve hastalık gibi nedenlerle hayatını kaybetmiştir.
Yukarıda yer alan konular hakkında yabancı uzmanların görüşlerine başvurmak isteyenlere TASFO (Türk Amerikan Güvenlik Vakfı)’nın girişimiyle 2023 yılında İngilizce olarak basılan ve 2025 yılı Nisan ayında Türkçesi basılacak olan “12 Ayda 12 Mülakat, Sözde Ermeni Soykırımı Hakkında Hakikat” adlı eseri okumalarını tavsiye ederim.
Van’daki ata topraklarını terk ederek batıya göç etmek zorunda kalan bir Türk ailenin torunu olarak ders kitaplarında yer almadığı için Türk milletinin haberdar olamadığı bu gerçeklerin Türk milletine aktarılmasını bir vatan görevi kabul ediyorum. Umarım uyarılarım dikkate alınır ve bu gerçekler eğitim sistemimizde yeni yetişen nesle öğretilir. Bu gerçekler öğretilmediği takdirde geleceğin yöneticisi olacak gençlerimiz dört nesildir çocuklarını yalanlarla birer “Türk düşmanı” olarak yetiştiren Ermenilerle ve destekçileriyle mücadeleyi gereği gibi sürdüremeyecektir. BİTTİ
DİPNOTLAR:
(1) Bülent Bakar, Ermeni Tehciri, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara, 2009, s.200-212
(2) Yusuf Halaçoğlu, Ermeni Tehciri ve Gerçekler (1914-1918), Türk Tarih Kurumu Yayınları Sayı 90, Ankara, 2001, s.66; Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA) Dâhiliye Nezareti Şifre Kalemi: No. 55-291, 55-341, 55
(3) Ömer Lütfi Taşcıoğlu, Türk-Ermeni İlişkilerindeki Tarihsel Gerçekler, Nobel Akademik Yayınları, Ankara, 2019, s.19-20; US Archives NARA 867.4016/193, Copy No: 484
(4) Halaçoğlu, age, s.81-82; BOA Dahiliye Nezareti Şifre Kalemi, No:62/21 (EK-30)
(5) BOA Dahiliye Nezareti Şifre Kalemi No:54-A/226
(6) BOA Bab-ı âli Evrak Odası Şifre No: 341055
