Türk lirasının 2013'ten bu yana dolar karşısında mütemadiyen değer kaybetmesi yüzünden mevduat tarafında dolarizasyon da aynı dönemde arttı. Dönem dönem kur artışından arındırılmış verilerle yapılan hesaplamalara göre yabancı para mevduatlardaki yükselişin duraksadığı hatta azaldığı gözlenmiş ancak aynı miktarda artışın TL mevduatlarda olmadığı dikkatlerden kaçmamıştı. Uzmanlar bu durumu sistemden para çıkışı olarak yorumladılar. Buna göre tasarruf sahipleri birikimlerini banka kasalarında veya yastık altı olarak da tabir edilen efektife yani nakde çevirerek tutmaya başladılar. Bu durum da ekonomide bir kaynak çekilişine yol açtı. Elbette bunda “Döviz alan yanar” gibi bir takım söylemler de etkili olurken bazı art niyetli “ekonomi uzmanı” maskeli kimselerin de vatandaşları yanlış yönlendirmesinin payı var.

YATIRIM FONLARINDA BÜYÜME

Elbette döviz cephesinden çıkan birikimlerin zaman zaman Borsa'ya da kaydığı görülüyor ki bu çok daha sağlıklı bir duruma işaret ediyor. Dolar bazında ucuzlayan Borsa İstanbul endeksi, bu hafta içerisinde 2000 seviyelerini aştı. Endeks geçen yıl bu zamanlar 1.300 seviyelerindeydi. Nitekim Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği tarafından açıklanan portföy yönetim şirketlerinin 2021 yılı üçüncü çeyrek raporuna göre, portföy yönetim sektörünün yönettiği toplam fonlar, bu yılın ilk dokuz ayında yüzde 32.4 oranında büyüyerek 482.6 milyar liraya çıktı. TSPB verilerine göre, emeklilik fonları portföyündeki büyüme yüzde 12 ile sınırlı kalırken, yatırım fonları portföyünde ise yüzde 55 oranında hızlı bir büyüme gerçekleşti. TSPB verilerine göre, yatırım fonu sayısındaki artışa paralel olarak 2020 yılı sonunda 152 milyar lira olan yatırım fonları portföy büyüklüğü, bu yılın ilk dokuz ayında yüzde 55 oranında artarak eylül sonu itibarıyla 235.1 milyar liraya ulaştı.

VATANDAŞ DÖVİZ BOZDURDU MU?

Merkez Bankası'nın (TCMB) açıkladığı verilere göre 3 Aralık haftasında döviz mevduatları 1.1 milyar dolarlık düşüşle 230.9 milyar dolar oldu. Gerilemeye rağmen kur etkisiyle yurt içi yerleşiklerin bankadaki mevduatları içinde döviz mevduatlarının payı rekor seviyeye yükseldi. BloombergHT'nin Merkez Bankası verilerinden hazırladığı tabloya göre, döviz mevduatlarının toplam mevduatlar içindeki payı yüzde 62.2 ile rekor seviyeye yükseldi. 2001 yılı Ekim ayında döviz mevduatlarının payı yüzde 61.5 seviyesini görmüştü. Parite etkisinden arındırılmış veriye bakıldığında ise toplam döviz mevduatlarındaki düşüşün 667 milyon dolar olduğu görüldü. Fakat bu vatandaşın döviz bozdurduğu anlamına gelmiyor. TL mevduat tarafından aynı tutarda bir artış gözlenmezken, bir miktar efektif çıkışı olduğu tahmin ediliyor. Yine uzmaların aktardığına göre Borsa'ya da bir kayış var. Yani vatandaş ve kurumlar dolar kurunun rekor kırdığı geçen haftada dövizden bir miktar çıkıp Borsa'ya giderken bunun yanında kripto para olaran bilinen coinlere de yönelik olduğu ifade ediliyor. Nitekim Merkez Bankası Başkanı Kavcıoğlu da yatırımcılarla yapılan toplantıda coinlere giden kaynaktan rahatsızlığını dile getirmişti.

'FIRSATLARI DEĞERLENDİRİN'

Öte yandan Cumhurbaşkanı Erdoğan ise tasarruf sahiplerine yaptığı çağrıyı yineledi. Erdoğan, tasarruf sahiplerinin mevduatlarını Türk lirası cinsinden tutmalarını teşvik etmek için başlattıkları katılım hesaplarına indirimli tevkifat uygulamasını bu yıl sonuna kadar uzattıklarını hatırlatarak, "Şimdi de vatandaşlarımıza ayda 1.7 milyar lira katkı sağlayan bu indirimli stopaj uygulamasını mart ayı sonuna kadar devam ettirme kararı aldık.” dedi. Cumhurbaşkanı, "Bankada, yastık altında, kasasında parası, özellikle de dövizi bulunan bireylere ve kurumlara da bir çağrı yapmak istiyorum. Herkesi yatırım, istihdam, üretim, ihracat temelleri üzerine inşa ettiğimiz yeni ekonomi politikamızın getirdiği fırsatları değerlendirmeye davet ediyorum." ifadelerini kullandı.

İZAH EDİLEMEYECEK ARTIŞ YAPAN YANDI

“Girdi maliyetleriyle ve kurdaki yükselişle izah edilemeyecek fiyat artışı yapan, bilhassa da stokçuluğa yönelen hiç kimsenin gözünün yaşına bakılmayacaktır. Hem idari hem hukuki işlemlerle kendi ülkesine ve milletine karşı böyle ağır bir suç işleyen herkesin yakasına yapışılacaktır.” uyarısı yapan Cumhurbaşkanı, Kabine toplantısının ardından yaptığı seslenişte, “Bu konunun serbest piyasa ekonomisiyle uzaktan yakından ilgilisi yoktur. Serbest piyasa ekonomisi kuralsızlık, başı boşluk, vicdansızlık, insafsızlık ve ahlaksızlık demek değildir. Tam tersine bu sistem piyasa kuralları içerisinde hareket etmeyenlere kati surette izin verilmemesini gerektirir.” mesajı verdi.